ریوالیوتسییی دموکراتی و خلقی، روالوتسیة ضدیمپیریلیستی و ضدفیادلییست، که در دورة جنگ دوّم جهانی (1939-45) و بعد آن در شرایط کریزیس عمومی کاپیتالیزم در یک قطار مملکتهای اوراپه و آسیا به وقوع پیوست. سبب اساسی رویی دادن روالوتسییی دموکراتی و خلقی در سالهای 40 عصر 20 در مملکتهای اوراپة مرکزی و جنوبی این است، که آنها به نیممستملکة امپریالیزم خارجی ژرمنیه و اتلیه و ژاپن تبدل یافته بودند. این وضعیت در نزد خلقهای مملکتهای مذکور وظیفههای عمومی مبارزة روالوتسیانی به مقابلی فاشیزم، برای استقلالیّت و دیماکره-تیة ملّی را گذاشت. آنها در اطراف صنف کارگر و پرتیة کمونیستی آن متّحد شده، قوّههای ریکسیانی را تنها گذاشتند و فرانت ضدفشیستی و ضد-امپریالیستی برپا کردند.
در شرایط تارمار شدن فاشیزم ژرمنیه و اتلیه و ملّیتریزم ژاپن و در نتیجچ از طرف ارمیة ساویتی آزاد کرده شدن یک قطار مملکتهای اوراپه و آسیا در عرصة بینلخلقی و در داخل این مملکتها برای غلبة روالوتسییی دموکراتی و خلقی وضعیت موافق فراهم آمد. مملکتهایی، که در اسارت فاشیزم بودند، از غلبة خلق ساویتی در جنگ بزرگ وطنی روحبلند گردیده، به مبارزة ضد استیلاگران فاشیستی، برجوزیة محلی و پامیشیکان برخاستند. در رفت مبارزه کالیسیة کلان قوّههای صنفی به وجود آمد، که به فعالیّت آن قوّههای داخلی روالوتسیانی و دموکراتی و کمونیستان سرداری کرده، در مملکتهای خود یکی از شکلهای نو ساخت سیاسی جمعیت-ساخت دموکراتیة خلقی را برپا نمودند.
شرایت ابژکتیوی، قوّة حرکتدهنده، کارکتر صنفی حاکمیت برپاشده، همچنین دگرگونسازیهان اجتماعی و اقتصادی روالوتسییی دموکراتی و خلقی به روالوتسیة سوسیالیستی مانند نبوده، ضمناً آن از روالوتسیة برجوزی و دموکراتی نیز فرق دارد.
گر اساس اقتصادی روالوتسیههای برجوزی و دموکراتی را ضدیت بین انکشاف قوّههای استحصالکننده و مناسبتهای فئودالی (نیمفیادلی) استحصالی و اساس روالوتسیة سوسیالیستی را ضدیت انکشاف قوّههای استحصالکننده و مناسبتهای استحصالی کهنهشدة کاپیتالیستی تشکیل دهد، پس اساس روالوتسییی دموکراتی و خلقی را در مملکتهای اوراپه و آسیا، از یک طرف، ضدیت بین انکشاف قوّههای استحصالکننده و مناسبتهای قوهنة فئودالی (نیمفیادلی) استحصالی (این ضدیت برای بعضی مملکتها، به مثل چکوسلواکی، اهمیت جدّی نداشت) و از طرف دیگر، ضدیت بین منفعتهای ترقّیات ملّی اقتصادی و فشار کاپیتال خارجی و محلی با آن علاقهمند تشکیل میداد. از این رو، برای برهم زدن باقیماندههای تر-تیبات فئودالی و کریپاستنایی مبارزة روالوتسیانی به مقابل امپیرنلیزم و تارمار نمودن فاشیزم لازم بود. محض از همین سبب روالوتسییی دموکراتی و خلقی هم ماهیّت ضدفیا-دلی (برجوزی) و هم ضدیمپیریلیستی، ضدفشیستی، آزادیخواهی ملّی و دموکراتی دارد.
خوسوسیّت فرقکنندة روالوتسییی دموکراتی و خلقی نسبت به دیگر روالوتسیهها این است، که قوّههای حرکتدهندة آن فرانت وسیع پرولتاریت و دهقانان، برجوزیة میده و دیگر طبقههای صنفی (به مثل برجوزیة میانه و ملّی) میباشد. فرقیّت کلّی روالوتسییی دموکراتی و خلقی باشد، در حاکمیت دولتی برپاشونده-دیکتتورة روالوتسیانی و دموکراتی صنفهای روالوتسیانی با سرداری پرولتاریت افاده مییابد، که وظیفة اساسی آن در عمل جاری نمودن دگرگونیهای دموکراتیست. دگرگونیهای اجتماعی و اقتصادی مذکور به منف-ات اکثریّت اهالی آه عمل آمده، آرگنهای حاکمیت دولتی در چنین مملکتها از فرانت ملّی در چکوسلواکی، بلوک دی-ماکرتی در پالشه، فرانت ملّی دموکراتی در رومینیه و غیره تشکیل یافته، به هیت آنها برابر پرولتاریت و دهقانان و برجوزیة میده نمایندگان برجوزیه نیز داخل میشوند. حاکمیت خلقی در نتیجة روالوتسییی دموکراتی و خلقی برپاشونده با هوسوسیّتهای صنفیاش از دیکتتورة پرولتاریت فرق میکند. ولی پیشاهنگی پرولتاریت با سرداری پرتیة مارکسیستی-لنینی در چنین حاکمیت دیماقرتی از پیدایش نشانههای دیکتتورة پرولتاریت شهادت میدهد. برای تشکّلیابی منبعدة آن باید حاکمیت دولتی را از عنصران استثمارکننده و مخالفان دگرگونسازیهای درپیشیستادة دموکراتی و سوسیالیستی تازه نموده، حاکمیت را به حلّ مسئلههای سوسیالیستی سفربر کردن لازم است.
مقسد اساسی روالوتسییی دموکراتی و خلقی برپا نه-مودن چنین ساخت نو دموکراتییست، که برای با راه روالوتسیانی به سوسیالیزم گذشتن شرایط فراهم میآورد. از این رو، روالوتسییی دموکراتی و خلقی ماهیتاً وظیفة روالوتسیة برجوزی-دموکراتی را اجرا کرده، در این حال اکلد تیپ سوسیالیستی و دولت نو خلقی را با راهبری پرولتاریت به وجود میآورد و وظیفه و شکلهای انکشاف روالوتسیة سوسیالیستی را تغییر داده، راه آسایشتة گذشتن به سوسیالیزم را میکُشاید.
دبیات: ل ا ن ا ن ولاديمير الیچ، دو تاکتیکة سوسیال-دموکراتیه در روالوتسیة دموکراتی، اثرها، جلد 9؛ پراگرمّة کمونیستیچیسکیه پرتیه ساویتسکاگا سایوزه، دوشنبه، 1970؛ متریالهای سعیزد 26 کمونیستیچیسکیه پرتیه ساویتسکاگا سایوزه کپسّ، دوشنبه، 1981؛ پراگرمّنыی داکومینتы باربы زه میر، دموکراتی و ا ساتسیلیزم، مسکو، 1981: چتا تکایی نرادنیه دموکراتیه، مسکو، 1958. ا. صلاحالدّیناو.