مدنیت و صنعت

سعدی مصلح‌الدّین ابو‌محمّد عبدالله ابن مشرف‌الدّین (1203/8، شیراز-1292، همان جا) ، شاعر، نثرنویس و متفکّر فارس-تاجیک. با نامهای ش ا ی خ سعدی، سعدی شیرازی مشهور است. پدر سعدی مشرف شیرازی، به قول خود شاعر، عالم و ارباب دین بوده، با آن مزدی، که از دولت می‌گرفت، آسایش عایله‌اش را …

ثقیل (عربی-وزنین، گران) ، آهنگیست در قسم آخرین مشکلات هر یک مقام «شش‌مقام». ثقیل اساساً با تنبور و یا انسمبل اسبابهای خلقی وزنین و آهسته-آهسته اجرا می‌شود. ثقیل در قسم سازی همچون شکل راندا معمول شده است (یعنی شکلی، که در آن پس از پیدا شدن موضوع نو موسیقی موضوع …

سفینه (عربی-کشتی) ، 1) واسطة نقلیات آبی. به این معنی منوچهری دامغانی-می‌گوید: سپ من در شب دوام همچون سفینه در خلیج، من بر او ثابت چنان چون بادبان اندر سوفون. 2) دفتر شعر، بیاض، مجموعة اشعار و غیره: چنانچه، حافظ گفته است: در این زمانه رفیقی، که خالی از خلل …

سرخانه، قسم اوّل سرود، که به اندازة یک بیت متن سرود اجرا می‌شود. بعضاً سرخط نیز می‌گویند. سرخانه در «شش‌مقام» موقع دارد. پس از سرخانه در سرودهای هر یک مقام میانخانه (میانخت) می‌آید، که آن را درآمد اوج نیز می‌گویند. بیتهای دیگر را خط می‌نامند. نگرید، خط. ا. رحیم‌اف.

سفرنامه، یک جزء ادبیات علمی عامّوی، علمی فنتستیکی، بدیعی پسیخالاگی، سرگوه‌اشتی، حجّتی، که سیوجیتش به موضوع سفر اساس یافتاست. سفرنامه از قدیم برابر نقل و روایتها وجود داشت و در ضمن آنها ایجاد می‌شد. سفرنامة دوره‌های عتیقه، عصر میانه و احیا ارزش علمی، معرفتی و بدیعی دارد (اثر «تاریخ» گیرادات، …

ستا، اسباب موسیقی تاریست، که با کمانچه می‌نوازند. ستا در بین تاجیکای، ازبکها، ایرانیان، افغانها و بسیار خلقهای مملکتهای شرق معمول است. ستا به تنبور مانند بوده، کاسه‌اش نسبتاً کلانتر و سرپوش (رویپوش)-اش کمی وسیعتر می‌باشد. آن از چوب توت ساخته می‌شود. درازی عمومی‌اش 130-140 سانتی‌متر. بعضی مطربان تنبور را …

سر، لباس ملّی زنان هند و. سری را اساساً از متاع 4، 5-9 متر درازی، 1 متر پهنایی داشته تییار می‌کنند. یک نوک متاع را از بالای ران دو مراتبه پیچانیده، نوک دیگرش را از کتفن راست یا چپ به قفا می‌پرتایند. ز تگ سر نیم‌تنن کوتاه‌آستین می‌پوشند. هنگام کوچه‌گردی …

سریع (تیزرفتار، تندرو) ، نام یکی از بحرهای عروض شعر این بهر شوخ و سبک، خوانش آن تیز و باشتاب است. رکن اصلی سریع دو بار مستفعلن (- -v -/- -v -) و مفعولات و (— v) می‌باشد. نوعهای گوناگون سریع از آمیزش چهار زحاف رکن مستفع-لون: متوی-مفتیلون، مخبون-مفایل و …

«سرکش»، 1) ، سرود مشهور مراسمی دورة ساسانیان، که حافظ و بسته‌کار سرکش ایجاد نموده است. سرود خسرو پرویز را توصیف می‌نمود و از این رو، در عصرهای منبعده صنعتکاران به آن «سرود خسرویی» نام دادند. 2) شعبة سازی در «پانزدهمقام». 3) گوشة سازی در داخل شعبة «همایون» «دوازده‌مقام»، که …

«سرو سپاه» آهنگ (ترانه) قدیمییست، که آن را در اه-د ساسانیان باربد مروی تصنیف کرده است.