Маданият ва санъат

САТО, асбоби мусиқии торист, ки бо камонча менавозанд. Сато дар байни тоҷикои, ӯзбекҳо, эрониён, афғонҳо ва бисёр халқҳои мамлакатҳои Шарқ маъмул аст. Сато ба танбӯр монанд буда, косааш нисбатан калонтар ва сарпӯш (рӯйпӯш)-аш каме васеътар мебошад. Он аз чӯби тут сохта мешавад. Дарозии умумиаш 130 —140 сантиметр. Баъзе мутрибон танбӯрро …

САЪДӢ Муслиҳуддин Абӯмуҳаммад Абдуллоҳ ибни Мушрифуддин (1203/8, Шероз—1292, ҳамон ҷо), шоир, насрнавис ва мутафаккири форс-тоҷик. Бо номҳои Ш а й х Саъдӣ, Саъдии Шерозӣ машҳур аст. Падари Саъдӣ Мушрифи Шерозӣ, ба қавли худи шоир, олим ва арбоби дин буда, бо он музде, ки аз давлат мегирифт, осоиши оилаашро таъмии мекард. …

САҚИЛ (арабӣ — вазнин, гарон), оҳангест дар қисми охирини мушкилоти ҳар як мақоми «Шашмақом». Сақил асосан бо танбӯр ва ё ансамбли асбобҳои халқӣ вазнин ва оҳиста-оҳиста иҷро мешавад. Сақил дар қисми созӣ ҳамчун шакли рондо маъмул шудааст (яъне шакле, ки дар он пас аз пайдо шудани мавзӯи нави мусиқӣ мавзӯи …

САФИНА (арабӣ — киштӣ), 1) воситаи нақлиёти обӣ. Ба ин маънӣ Манучеҳрии Домғонӣ-мегӯяд: Аспи ман дар шаб давом ҳамчун сафина дар халиҷ, Ман бар ӯ собит чунон чун бодбон андар суфун. 2) дафтари шеър, баёз, маҷмӯаи ашъор ва ғайра: Чунончи, Ҳофиз гуфтааст: Дар ин замона рафиқе, ки холӣ аз халал …

САФАРНОМА – як ҷузъи адабиёти илмии оммавӣ, илмии фантастикӣ, бадеии психологӣ, саргуpаштӣ, ҳуҷҷатӣ, ки сюжеташ ба мавзӯи сафар асос ёфтаост. Сафарнома аз қадим баробари нақлу ривоятҳо вуҷуд дошт ва дар зимни онҳо эҷод мешуд. Сафарномаи давраҳои атиқа, асри миёна ва Эҳё арзиши илмӣ, маърифатӣ ва бадеӣ дорад (асари «Таърих»-и Геродот, «География»-и …

САРХОНА, қисми аввали суруд, ки ба андозаи як байти матни суруд иҷро мешавад. Баъзан сархат низ мегӯянд. Сархона дар «Шашмақом» мавқеъ дорад. Пас аз Сархона дар сурудҳои ҳар як мақом миёнхона (миёнхат) меояд, ки онро даромади авҷ низ мегӯянд. Байтҳои дигарро хат меноманд. Нигаред, Хат. И. Раҳимов.

«САРКАШ», 1), суруди машҳури маросимии давраи Сосониён, ки ҳофизу бастакор Саркаш эҷод намудааст. Суруд Хусрави Парвизро тавсиф менамуд ва аз ин рӯ, дар асрҳои минбаъда санъаткорон ба он «Суруди Хусравӣ» ном доданд. 2) Шӯъбаи созӣ дар «Понздаҳмақом». 3) Гӯшаи созӣ дар дохили шӯъбаи «Ҳумоюн»-и «Дувоздаҳмақом», ки пас аз муқаддимаи «Ҳумоюн» …

САРИ, либоси миллии занони ҳинду. Сариро асосан аз матои 4,5—9 метр дарозӣ, 1 метр паҳноӣ дошта тайёр мекунанд. Як нӯки матоъро аз болои рон ду маротиба печонида, нӯки дигарашро аз китфн рост ё чап ба қафо мепартоянд. Аз таги Сари нимтанан кӯтоҳостин мепӯшанд. Ҳангоми кӯчагардӣ занҳо як нӯки матоъро ба …

САРЕЪ ( тезрафтор, тундрав), номи яке аз баҳрҳои арӯз Шеъри ин баҳр шӯху сабук, хониши он тезу бошитоб аст. Рукни аслии Сареъ ду бор мустафъилун (- -V —/- – V —) ва мафъӯлоту (—V) мебошад. Навъҳои гуногуни Сареъ аз омезиши чаҳор зиҳофи рукни мустафъи- лун: матвӣ — муфтаилун, махбун — …

«САРВИ СИПОҲ» – оҳанги (тарона) қадимиест, ки онро дар аҳ- ди Сосониён Борбади Марвӣ тасниф кардааст.