Маданият ва санъат

ТАШХИС яке аз санъатҳои бадеист, ки мувофиқи талаботи он ба ашьёи табиӣ ва ҳайвонот сифатҳои инсонӣ нисбат дода мешавад. Дар эҷодиёти даҳонакии халқ аз адабиёти классикӣ ташхис аз замонҳои қадим серистеъмол будааст. Масалҳо, латифаҳо, афсонаҳои халқӣ ва асарҳои фаровооне ба мисли афсонаҳои тӯтӣ («Тӯтинома»), қиссаи «Калила в Димна», «Баҳориёт»-и Сайидо, …

ТАШБИБ (арабӣ — зикри айёми ҷавонӣ), дар шеъри классикии форс-тоҷик ҷузъе аз қасидаи мадҳист, ки дар он айёми шабоб (ҷавонӣ)-и шоир ёд мешавад. Дар ашъори шоирони гузаштаи форс-тоҷик бисёр ташбибҳое пеш меоянд, ки дар онҳо гоҳе аз ишқу ҷавонӣ, гоҳе аз вазъи зиндагии шоир сухан меравад. Чунин ташбибҳо барои омухтани …

ТАШБЕҲ (арабӣ — монанд кардан, монандӣ), яке аз санъатҳои бадеӣ, монанд ё муқоиса кардани чизҳо ва ҳолатҳо дар асари бадеӣ. Таркиби ташбеҳ, аз се ҷузъи асосӣ иборат аст; мушаббаҳ (монанда, ташбеҳшаванда); 2) адоти ташбеҳ (ёридиҳандаи ташбеҳ); 3) мушаббаҳунбиҳӣ (монанд,- ташбеҳкунанда). Масалан, дар ин байти Рӯдакӣ «май» —Монанда, «равон ёқути ноб» …

ТАХТИ ҶАМШЕД, Порсо, Персеполис, шаҳре дармузофоти Форси Эрон, воқеъ дар шимолу шарқтари Шероз (50 км дуртар). Яке аз пойтахтҳои давлати Ҳахоманишиён буд. Дар ривоятҳои эронӣ баромади номи Тахти Ҷамшедро ба шоҳи афсонавии Эрон Ҷамшед нисбат медиҳанд. Тахти Ҷамшед асосан солҳои 520—460 то мелод дар аҳди Дорои I ва Хашиёршощ дар …

ТАХТИ ТОҚДИС (номи қаср, ҷои лашкар), 1) оҳанги қадимии маросими, ки Борбади Марвӣ барои Хусрави Парвиз тасниф кардааст; 2) оҳанги панҷум аз оҳангҳои сигонаи Борбади Марвӣ; 3) гӯшаи созӣ дар шӯъбаҳои «Нуҳуфт» ва «Ҳумоюн» («Дувоздаҳмақом»); 4) гӯшаи мусиқӣ дар мақоми «Сегоҳ» (Эрон), ки байни шохаҳои мусиқии «Шоҳхитоӣ» ва «Ранги дилкушо» …

ТАХТИ СУЛАЙМОН, маҷмӯи маъбадҳо ва қасрҳои мансуб ба асрҳои 2 то м.—14 м., ки 1,5 км дуртар аз деҳаи Нусратободи Озарбойҷони Эрон воқеъ аст. Ҳайати муштараки ҳаффории илмии бостоншиносии Эрон ва РФГ омӯхтааст. Тахти Сулаймон калонтарин маркази динии шоҳаншоҳии Эрон ва як қисми шаҳри Шизи Озарбойҷони Эрон то замони ҳукмронии …

ТАХТИ АРДАШЕР; 1). суруди қадимӣ, ки Борбади Марвӣ ба хотираи Ардашери Бобакон эҷод кардааст; 2) аз оҳангҳои сигонаи Борбади Марвӣ, ки онро «Навои Ардашерӣ» мегуфтаанд; 3) гӯшаи овозӣ дар шуъбаи «Ҳумоюн» («Дувоздаҳмақом»).

ТАХОРИСТОН   яке аз вилоятҳои таърихие, ки дар собиқ сарзамини Бохтари Қадим дар байни куҳҳоиҳои Помир, дарёҳои Мурғобу Ҳарируд ва куҳҳои Ҳиндукушу Ҳисор (дар ҳудуди ҳозираи ҷануби Тоҷикистон вилояти Сурхондарёи РСС Узбакистон ва шимоли Афғонистон) воқеъ гардида буд. Тахористон номи худро аз номи қабилаи бодиянишини тахориён гирифтааст, ки дар асри 2 …

ТАХАЛЛУС (арабӣ —халос шудан), 1) дар илми бадеи классикии тоҷик ҷузъи қасидаи мадҳия, номи дигари гурез. 2) номи иловагии махсуси шоир дар шеър, ки тадриҷан бо он ном машҳур мегардад. Масалан, Рӯдакӣ, Фирдавсӣ, Дақиқӣ, Фаррухӣ, Саъдӣ, Ҳофиз. Ҷомӣ на ғайра номи ҳақиқии онҳо набуда, балки тахаллуси шоирии онҳост. Интихоби тахаллус …

ТАФСИР яке аз санъатҳои бадеии маънавист. Мувофиқи талаботи он шоир бо мақсади таъкид мақсадашро хираву муҷмал зикр карда, дар мисраъ ё байти сонӣ онро шарҳ медиҳад. Масалан, дар ин шеъри Рӯдакӣ ибораи «се пероҳан» тафсир ёфтааст: Нигорино, шунидастам, ки гоҳи меҳнату роҳат Се пероҳан салаб будаст Юсуфро ба умр-андар: Яке …