مدنیت و صنعت

موهمّدی     (تولدش   بین سالهای 1508-1510-وفاتش نامعلوم) ، مصوّر و مینیاتور‌نگار عصر 16. اصلاً از تبریز. پسر سلطان‌محمّد تبریزی. صنعت مینیاتور‌نگاری را از پدرش، که یکی از نمایندگان مکتب مینیاتور تبریز و یکی از هنرمندان کتابخانة دربار بود، آموخته، اثرهای اوّلینش را در پیروی او ایجاد کرده است. یکی از مینیاتورهای …

موهمّدیوسوف (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، معمار و نقّاش عصر 14 فارس-تاجیک. اصلاً از تبریز. در آرایش، نقش و نگار و کاشیکاری یک قطار یادگاریدای معماری شهرِ سبزاشتراک کرده است. در ساختن آقسرایی (آخر عصر 14) شرکت داشته، علی‌الخصوص پیشطاق باشکوه آن را با نقش و نگار و کاشیشای …

موهمّدشفیاع هیروی   (سال تولد و وفاتش نامع­لم) ، متخلّص به شفیعا و معروف به پیشوا. خطّاط عصر 16. زادگا­هش دیهه ابه مضافات هرات.  در نوشتن نستعلیق و شیکس­ته استاد بوده است. محمّدشفیاع هرویی در خط شکسته شاگرد میرزا فصیحی انصاریست و در این خط اصلاحات و نویگری داخل کرده …

‌محمّدسالیهی کشفی (سال تولدش نامعلوم-وفاتش 1644) ، منشی، هتّات و شاعر عصر 17 تاجیک. پسر میربد‌الله ترمذی مشکینقلم. در عهد شاهیجهان در هندوستان زیسته است. شاهیجهان او را به امارت یکی از ولایتها سیرفراز گردانیده است. محمّدسالیه کشفی غیر از خطّاطی به زبانهای تاجیکی و هندی شعر ایجاد می‌کرد. به …

‌محمّد جاجرمی (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، شاعر عصر 14 فارس-تاجیک. پسر بد­ر جاجرمی. در بارة جریان زندگی او معلوماتی دسترس نیست. زاد­گاهش جاجرم. محمّد جاجرمی به اصفهان و عراق سفر نموده، در آن جایها چندی عمر به سر برده است. از ایجادیاتش تنها کتابی با نام «موعنیسّ-ال-هیرار فی …

‌محمّد شانکی (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، موسیقی‌شناس عصر 13 فارس-تاجیک. در شهر ره‌ای تولد شده، در اصفهان، شیراز و زادگاهش به تحصیل علم پرداخته است. محمّد شانکی فنّ موسیقی، فلسفه، ریاضیات و علم بدیع را مکمّل از خود کرده است. او بعد کمالات به بغداد رفته، در آن …

‌محمّد شیبانی-شیبانیخان (1451-1510، نزد مرو) ، اساس‌گذار سلالة شیبانیان (از سال 1500). از اولاد شیبان، نبیرة چنگیزخان. در آوان جوانی برای متّحد نمودن قبیله‌های بادیه‌نشین و برقرار کردن دولت بابای خود-ابوالخیرخان (1412-68) مبارزه برد. دیرتر شهرهای اترار و سعیرم را به دست درآورده، آخر عصر 15 به ماوراءالنهر هجوم کرد. …

‌محمّدسادیق   (تولد تقریباً 1547/50، سمرقند-سال وفاتش نامعلوم) ، شاعر و تذکره‌نویس تاجیک. از عایلة حلواگر. در زادگاهش تحصیل علم نموده است. دایر به حیات و ایجادیات او معلومات کمی دسترس است. محمّدسادیق به شهر و دهات ماوراءالنهر سفر کرده، با اهل علم و ادب هم‌صحبت شده است. پس از …

‌محمّدشریف ابن محمّدنقی (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، مورخ عصر 19 تاجیک. در بارة او معلو­مات ترجمة حالی نیست. سال 1800 محمّدشریف با سپارش امیر هیدر (حکمرانی‌اش 1800-1826) اثر «تاج-ات-تواریخ» را نوشت. اثر از مقدّمه، دو مقاله و خلاصه عبارت بوده، واقعه‌های سالهای اوّل حکمرانی امیر هیدر، شجرة منغیتیه، …

‌محمّدسید کاتب  (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، خطّاط عصر 10 فارس-تاجیک. در سرچشمه‌ها راجع به حیات و فعالیّت او معلومات کافی دیده نشد. محمّدسید کاتب در بخارا در کتابخانة سلطان عبدالعزیزخان 2 خطّاطی می‌کرد­ست. از نمونة کتابت او یک نسخه «روزت-اس-صفا» میرخاند با­قی مانده است. ه. نوراف.