مدنیت و صنعت

«فرخنگ مترادفات و اصطلاحات» نام دیگرش-«مجموعة مترادفات»، تألیف محمّد پادشاه. «فرهنگ مترادفات و اصطلاحات» از فصلهای مترادفات، اصطلاحات، تشبیهات، کینایات و استعارات عبارت است. آن 3850 اصطلاح و عباره‌های فرزییولاگی و مجازی را در بر می‌گیرد. موافق الفبای عربی‌اساس تاجیکی ترتیب یافته است. در «فرهنگ مترادفات و اصطلاحات» هر یک …

«فرخنگ عباره‌های ریخته» زبان حاضرة تاجیک (فرهنگ فرزیالاگی) ، عبارت از دو جلد. مرتّب م. ف. فاضلاو. یکمین فرهنگ فرزیالاگی زبان تاجیکی در دورة ساویتی. «فرهنگ عباره‌های ریخته» قریب 6000 واحد فرزیالاگی را با مثالها در بر می‌گیرد؛ سرچشمه و مؤلف مثالها نشان داده شده است. در «فرهنگ عباره‌های ریخته» …

«فرهنگ آیم-اوک» (در ترنسکریپسیة پهلو «غگhang-1 آim-اvک»، عیناً؛ فرهنگی، که با کلمة اوستایی آim-«یک» و پهلوی اvک-«یک» شروع می‌شود) ، فرهنگ دوزبانة اوستایی-پهلویی، یکی از آثار لیکسیکاگرفی زبان فارسی میانه (پهلویی) می‌باشد. سال تألیف و مرتّب آن معلوم نیست. «فرهنگ آیم-اوک» با حروف اوستایی و پهلویی کتابت شده، 1000 کلمة …

«فرهنگ مکمّل فارسی-عربی-روسی»، لغت سه‌زبانه‌ای است، که سال 1910 ا. د. یگیلّا تألیف کرده است. در تصنیف «فرهنگ مکمّل فارسی-عرب-روسی» «فرهنگ فارسی-عربی-انگلیسی» ف. شتیینگسّ، «فرهنگ مکمّل هندوستانی-فارسی-انگلیسی» جان ت. پلتّس، لغتهای نسبتاً خرد فارسی به روسی و. پ. نلیوکین و ل. ن. دمیترییف و غیره استفاده شده‌اند. آن یکمین لغت …

«فرهنگ ضرب‌المثل، مقال و افاریزمهای تاجیکی و فارسی»، نخستین فرهنگ تفسیری ضرب‌المثل، مقال و افاریزمهای تاجیکی و فارسیست، که ملّاجان فاضلاو تألیف کرده است (جلد 1-1975، جلد 2-1977). در این کتاب تقریباً 6 هزار ضرب‌المثل، مقال و افاریزمها فراهم آمده‌اند، که در ایجادیات نمایندگان ادبیات کلاسیکی فارس-تاجیک، تذکره‌ها، فرهنگها، مجموعه‌های …

«فرهنگ زبان تاجیکی» (از عصر x تا ابتدای عصر 20) ، فرهنگ تفسیرییست، که سال 1969 به طبع رسیده است. از دو جلد (مطابق الفبای امروزة تاجیکی، جلد 1: ا-آ، جلد 2: پ-ج .) عبارت بوده، تقریباً 45 هزار کلمه و عباره را در بر می‌گیرد. در «مقدّمه» «فرهنگ زبان …

«فریاد»         یکی از سرودهای معمول کلاسیکی خاص «مقامهای خوارزم». آن در مقامهای «راست» و «نوا» موجود بوده، در «شش‌مقام» نیست. مقامهای خوارزم در اساس مقامهای بخارا «شش‌مقام» ترتیب یافته‌اند و از جهت ساخت و نامگویی به آنها نزدیکی دارند. از این ر و در مقام «راست» «تلقین راست» و در …

«فرع مخمّس» ضرباست در «دوازده‌مقام». با این ضربگوشه‌های موسیقی «خرام» و «فرّ حجاز» شعبة «اوج»، مقام «عشّاق» آوازة «سلمک» اجرا می‌شوند.                          ا. رحیم‌اف.

«فرع» (عربی-شاه، شاخ درخت) ، نام وزنیست در موسیقی کلاسیکی، این در اساس ضربها (اوزانی)-ا اصلی مرتّب می‌شود. اساساً خاص «دوازده‌مقام» است. مثلاً، از ضرب «مخمّس» «فرع موهمّس» و از آهنگهای «ماهور»، «راست»، «بوسلیک» و غیره. «فرع ماهور»، «راست فرع»، «بوسلیک فرع» و دیگر را ساخته‌اند. «فرع ماهور» از اوّلین …

«فرفر» آهنگیست در قسم «مشکلات» (سازی)-ا مقام «عراق» «شش‌مقام». «فرفر» آهنگ چارم بوده، با اصول 2/4 اجرا می‌شود. وه‌ای 5 بازگویی و 11 خانه دارد؛ فرق «فرور» از دیگر آهنگها در آن است، که با بازگویی سر شده، در آخر بازگویی ندارد. با بی‌مال () نواخته می‌شود. ا. رحیم‌اف.