تباشیر

تباشیر، تواهشیر، تبهشیر، 1) خیزران، خیزوران، خیزوران، نی هندی، بامب و، بامبوک (وmbusa، وmbusaseae) ، گیاههای خوشه‌دار درختمانندی را گویند، که با نام خیزوران معمودند. اساساً در ناقیه‌های تراپیکی و سوبتراپّکی آسیا، افریکه و امریکا می‌رویند؛

2) یک نوع مادّة سفیدیست، که از مغز نی هندی-خیزوران گیرند و آن خصوصیت دوایی دارد. در طبّی شرق خیلی معمول است. ذَکریای راضی، ابوریهان بیرونی، ابوعلی‌سینا و دیگران دوایی تباشیر را توصیف کرده‌اند. مثلاً، به عقیدة آیینا، تباشیر خاکستر بیخ خیزوران (وmbusa اrundinaseae) بوده، به دل تقویت می‌بخشد، خفقان، التهاب معده و ورم چشم را رفع می‌کند، قه‌ای و اسهال را باز می‌دارد، غم و اندوه را برهم می‌زند. تباشیر از عشقار، آهک، سیلیسیی، کمی مادّه‌های آرگنیکی و غیره عبارت است؛ 3) بر، یک نوع آهک‌سنگ نرم سفید را گویند، که از پاره‌های خرد-خرد و آکیلستهای یک‌لخت میکروارگنیزمها-کاکّالیتها (70-90%) ، ریشپایها، فارمینتیفرشها (1-20%) و غیره عبارت است. بور طبیعی و صنعی می‌شود؛ اساساً از کربنت کلسیی ترکیب یافته است. در ترکیب بور بعضاً صدفک نرمبدنها، استخوان خارپشت بحری و غیره را نیز دیدن مومکیل است. ترکیب شیمیایی بور: سا (50-55%) ، سا2 (40-43%) ، غی2ا3+غیا (0، 02-0، 7%) ، ا120ز (0، 2-0، 4%) ، mgا (0، 2-0، 3%) ، sio2 (0، 5-0، 6%).
بور را در صناعت برای استحصال سیمان، آهک، اینچنین ریزین، پلستمسّه، لاک، ساده، شیشه و غیره استفاده می‌برند. بور صاف در طبّ و عطریّات اهمیت کلان دارد.
م. حاجیمتاو.