روجوع

رجوع (عربی بازگشت، مراجعت) ، یک نوع صنعت بدیعی معنوی، که در نظم گذشته و امروزة تاجیک بسیار دیده می‌شود. رجوع آن است، که شاعر برای پرتأثیرتر برآمدن سخنش با تعجّب‌ ضد فکر، عباره، تشبیه و استعارة اوّل برآمده، ترکیب، عباره و آبرز دیگر می‌آرد.

در نتیجه قوّت و تأثیر فکر و آبرز ثانی از اوّله زیادتر می‌شود. macلن:
هر باد، که از سوی بخارا به من آید.
با بوی گل و مشک و نسیم سومم آید.
بر هر زن و هر مرد کجا برنزد آن باد،
گویی مگر آن باد همی‌ از خوتن آید.
نی، نه، ز خوتن باد چنین خوش نوزد هیچ،
ک-آن باد همی‌ از بر معشوق من آید.
(رودکی)
در این پارچه رجوع از «نه، نه» آغاز می‌یابد، که شاعر گویا از فکر اوّله گشته، به سوی دیگر رو می‌آرد.
روجوع گاها یک بیت و گاها تمام اثر را فرا می‌گیرد. وه‌ای از اصولهای بسیار معلوم سخن‌گستری بوده، به شعر صمیمیت، تابش نه تأثیر تازه می‌بخشد.
ش. رحمان‌اف.