میخنیزم

میخنیزم، (از یون. mechane-ماشین) ، سیستم جسمهاست، که حرکت یک جسم یا گروه جسمها را به حرکت مطلوب جسمهای دیگر تبدل می‌دهد. مکانیزم اساس اکثر ماشینهایست، که در بسیار اسباب و اپّرت و آلات تکنیکی استفاده می‌شود. جسم سختیترکیبی (اوینا) از یک یا چند دیتل وصل‌شده عبارت بوده می‌تواند. پیوند دو زوینای بهمرسنده، که به حرکت نیابی آنها امکان می‌دهد، جفت کینیمتیکی نام دارد. جفتهای کینیمتیکی چرخزننده (شرنیر) ، پیشرزنده (دون و سمتدینک) ، وینتی (وینت و گیکه) ، سفیروی (شرپیر کوروی) بیشتر معمولند. اگر در تبدلات حرکت غیر از جسمهای سخت مایع یا گازها نیز اشتراک کنند، مکانیزم را موافقن مکانیزم گیدرولیکی یا مکانیزم پنیومتیکی می‌نامند. هنگام آموختن حرکت زویناهای مکانیزم سخیمة کینیمتیکی ترتیب داده، در آن معلوماتهای برای مویین کردن وضعیت زویناها ضرور را نشان می‌دهند (رسم 1). برای از روی سخیمة کینیمتیکی مویین کردن وضعیت همة زویناهای حرکت‌کنندة مکانیزم دانستن وضعیت یک زوینا کافیست. زوینای را، که وضعیت آن برای هر یک لحظة وقت معلوم است، زوینای ابتدایی می‌نامند. در وقت تدقیق م. شمارة زویناهای ابتدایی آن باید به عدد درجه‌های آزادی، یعنی به شمارة تغییریابنده‌های ناوابسته، که وضعیت همة زویناها را مویین می‌کنند، برابر باشد. مس. ، مکانیزم محرک درون‌سوز، که حرکت راست‌خطّة پارشین را به حرکت چرخزنندة زانونورد تبدل می‌دهد، یک درجة آزادی (کنج چرخزنی کریواشینف) دارد. مکانیزم شرحیری دو درجة آزادی داشته (رسم 2) تغییریابنده‌های ناوابسته ف، فه یا ف، فز و یا فز، فز شدنشان ممکن است. مکانیزمی را که حرکتهای چرخزنی یا راست‌خطّه را به حرکت چرخزنی (یا برعکس) تبدل می‌دهد، مکانیزم تحویلی یا فقط تحویل می‌نامند. وابسته به نمود زویناها مکانیزمهای تحویلی دندانگی، فشنگی، فریکتسیانی، زنجیری، تسمگی موجودند. مکانیزمهای تحویلی گیدرولیکی و پنیومتیکی نیز به این گروه مکانیزمها منسوبند. از روی وظیفه مکانیزمها را به نوعهای زیرین جدا می‌کنند: مکانیزمهای تبدل‌دهندة حرکت؛ مکانیزمهای تحویلی حرکت و کاریجراکننده؛ مکانیزمهای اداره، نظارت و راستکننده؛ مکانیزمهای تأمین، حمل و به خیلها جداکننده؛ مکانیزمهای حسابکننده، برکشیده و جابجاکنندة محصولات و غ. چنانچه، مکانیزمهای تبدل‌دهندة حرکت انرژیّه را به کار مکانیکی یا کار مکانیکی را به یگان نمود دیگر انرژیه تبدل می‌دهند (محرک، نساس، کمپرسار و غ .)؛ مکانیزمهای تحویل حرکت حرکت محرک را به ماشینهای تیخنالاگی یا مکانیزمهای اگراکننده (بعد کم کردن سرعت چرخزنی نورد) تحویل می‌کند؛ مکانیزمخای اجراکننده بی‌واسطه به محیط یا ابژکت کارکردشونده تأثیر می‌کنند (مکانیزم فیشورندة پریسّ، شپیندیلهای ماشینهای پَخته‌چینی و غ .).

سالهای 60-70 ا. 20 مکانیزمهای نوی به وجود آورده شدند، که برای حلّ وظیفه‌های تکنیکة کیهانی (مکانیزم تحویلی چرخزنی در وکئوم مکانیزم آریینتتسیة فزایی) ، تکنیکة طبّی (اپّرتهایی تنظیم، بیاپراتیزها) ، کار در محیطهای برای انسان دست‌نارس یا خطرناک (قعر آب، کیهان، ریکتارهای اتمی) پیش‌بینی شده‌اند. در اجرای این کارها منیپولیتارهای گوناگونی استفاده می‌شوند، که اساس آنها را مکانیزمهای فزایی درجة آزادی بسیارداشته تشکیل می‌دهند، انکشاف منیپولیتارها باعث اختراع ربوتهای صناعتی گردید، که اتوماتانی پراتسیسّهای کارکرد، مانتج و وصل کردن مصنوعات را امکان‌پذیر می‌سازند. نیگ. نیز نظریة ماشین و مکانیزمان.

د .: ارتابالیوسکیی ا. ا. مکانیزمы و ساوریمینّایی تکنیکی، ت. 1-5، م. ، 1979-81.