قلم

قلم (ار کلک) ، نة تراشیده را گویند، که با آن خط می‌نویسند. به معنای وسیش ق. گفته میله‌ای را می‌نامند، که از انگشت، قُرغاشیم، گرفیت و رنگ خشک تییار کرده می‌شود. نمونه‌های آن، که از شتیفتهای فلزی، قُرغاشیم و نقره‌گین عبارتند، در ا-های 12-16 استفاده می‌شدند. در ا. 14 به اصطلاح ق.-ا اتلیوی پیدا شد، که از گل سیاه ورق‌سنگ ساخته شده بود. از ا. 16 ق.-های گرفیت و ق.-هایی، که از خاکة استخوان سوخته و شیریش رستنی ساخته شده بودند، معمول گردیدند. س. 1790 ق-های چوبین را عالم فرنسوی ن. کنت اختراع کرد. در این زمان اختراعکار چک ی. گرتمورت ملحای از آمیختة گرفیته کوفته و گل تییارکرده را پیشنهاد نمود، که آن اساس استحصال تکنولوژی ق.-ا معاصر را تشکیل می‌دهد. ق.-ا مکانیکی یا اتوماتی در نیمة ا. 19 به وجود آمده، در ا. 20 وسیع پهن گردید. از روی خصوصیت نوشت و تکنولوژی استحصال ق-را به گرفیتی (سیاه) ، رنگه، نسخه‌برداری و غ .؛ از روی تعییناتشایه مکتبی، کنتسیلیری، نقشه‌کشی، رسمکشی، دریدگری، پردازی، ریتوش (با قلم اصلاح کردن صورتهای فاتاگرفی) و نشانه‌گذار جدا می‌کنند.

در ا.ج.ش.س. ق.-های گرفیتی نقشه‌کشی درجة سختیشان گوناگون استحصال می‌شوند؛ درجة درشتی با حرف م- (میگکیی) نرم، (تویردыی) سخت و مت (سریدنیی تویارداست) نیمسخت و با رقم پیش از حرف آمده اشاره‌ می‌شود.

رقم کلان درجة کلان سختی «نرمی را افاده می‌کند. ق.-های یوتامتی دو-چار یا یکچندمیله نیز استحصال کرده می‌شوّند-نیگ. نیز کلک، خامه.