فاند اساسی لغوی زبان؛ قسم اساس و استوار ترکیب لوگوی زبان را گویند، که کلمهها (لیکسیکه)-ا اسلی و منبهای زبان را در بر میگیرد. به فاند اساسی لغوی زبان پیش از همه کلمهایی تعلق دارند، که نام مهمّ و ضروری و مستعمَل حادثه و واقعات مربوط زندگی و حیات واقع را افاده مینمایند. مثلاً، وام اشیا و حادثات طبیعت: زمین، خاک، کوه، سنگ، باد، جاله، آب، و غیره؛ نامهای مربوط عالم هیوانات: گاو، اسپ، گرگ، روباه، گنجشک و غیره؛ نام عضوهای بدن: سر، پایی، دست، چشم و غیره؛ نام نباتات: گندم، جو، سیب و غیره؛ نام آلات محنت: داس، تبر، تیشه و غیره؛ نام کار و عمل: شدگار، درو و غیره؛ اصطلاحات خواجگی و حیات میشی: خانه، بام، در و غیره؛ نام خوراکها: نان، گوشت، روغن و غیره؛ اصطلاحات خویشاوندی: پدر، مادر، برادر، خواهر، خسر و غیره؛ نام کسب و کار و مشغولیت: چوپان، آهنگر و غیره؛ نام مسکن و جایها: شهر، دیهه، کشور و غیره؛ نام صفت و علامتها: سفید، سرخ، خرد، دراز و غیره؛ به فاند اساسی لغوی زبان جانیشیّها، شمارهها، پیشایند و پسایندهای اصلی، حسچهها و پیوندکها نیز داخل میشوند.
ادتن موقع فاند اساسی لغوی زبان را از روی خصوصیتهای استواری، ریشگی، عمومییستیعمالی و قابلیّت فعال کلمزسازی داشتن لیکسیکة آن مویین میکنند. کلمههای فاند اساسی لغوی زبان اساساً از کلمههای یکهجایی یا کمهیجا عبارتند. استواری فاند اساسی لغوی زبان تا یک اندازه کارکتر نیابی دارد. وابسته به انکشاف جمعیت تدریجاً بعضی کلمهها از فاند اساسی لغوی زبان خارج شده، کلمههای نو به میان میآیند. بیشتر کلمههای مربوط استحصالات، مناسبتهای استحصالی، طرز زندگی و رابطههای گوناگون اجتماعی نو میشوند. مثلاً، استعمال کلمههای جواز، آسیاب، پازه، سپار و غیره نسبت به دورههای پیش کم شده است.
فاند اساسی لغوی زبان زبای تاجیکی اساساً از کلمههای اصلی زبان تاجیکی، که از قدیم در استعمالند و در تشکّل زبان تاجیکی موقع اساسی داشتهاند، فراهم آمده است. برابر این فاند اساسی لغوی زبان زبال تاجیکی از حساب منبعهای علاوگی-اقتباس از زبانهای دیگر، که به مناسبتهای گوناگون اقتصادی، سیاسی مدنی و غیره وابسته است، انکیشاف میبّد.
x. روفاو.