مدنیت و صنعت

آقاریزای کاشانی (سال تولد و وفات نامعلوم) ، نقّاش  وه مصوّر عصر 16. در پایان عمر به هندوستان رفته، چندی آن جا زندگی و کمال کسب کرده است. بیشتر با تصویرن نباتات و مرغان مشغول بوده است. تصویراتش طبیعی و متناسب. ترز طرحافری، تصویر جزئیات پریدمیت، تناسب تاریکی و روشنی …

عاقله (سال تولد و وفات نامع­لم) ، مطربة عصرهای 8-9 فارس-تاجیک. یکی از حافظان و مشّاقان نامدار زمانه‌اش بود. از سازهای موسیقی چنگ را خیلی نیکو می‌نواخت.

آغاجی بخارایی ابوالحسنعلی‌ ابن الیاس (سال تولد و وفات نامعلوم) ، شاعر عصر 10 فارس-تاجیک. در «آتشکده» لطف-علی‌بیک آذر و بعضی تذکره‌های دیگر آغاجی بخارایی همچون شاعر معروف و مشهور زمان (بی شرح تفصیلات زندگی‌اش) ذکر یافته است. آغاجی بخارایی در شعر فارسی و عربی دست داشته است. از آثارش …

آیتی هرویی مولانا (سال تولد و وفات نامعلوم) ، شاعر عصر 15 فارس-تاجیک. در هرات زندگی کرده، با اهل ادب آن جا علاقة زیچ داشته است. آیت هرویی در شعر «نرگسی» و «آیتی» تخلّص کرده است. به قول معاصرانش او هر جا مضمون باریکی در شعر دیگران می‌یافته است، آن …

آیت داملاّ عبدالشّکور (1816، بخارا-1889، همان جا) ، شاعر و عالم تاجیک. از عایلة چرمگر. پدر شریفجان-مخدوم صدر ضیا. از سال 1885 تا آخر عمر قازیکلان بخارا بود. آیت موافق معلومات عینی از جملة مدرّسان مشهور بخارا، از «متفرّدین استادهای زمان خود» به شمار می‌رفت. سوپاریشهای دیپلماتی را هم به …

عاشقی (سال تولد و وفات نامعلوم) ،  هافیز، بسته‌کار و شای­ر عصرهای 16-17 فارس-تاجیک. زادگاهش ارزنه. صنعت موسیقی را سراوّل در زادگاهش آموخته است. ب­رای آموزش نظریة موسیقی به تبریز، اصفهان، همدان سفر کرده است. اهنگ و ترانه‌های ایجادکردة عاشقی در زادگاهش و بیرون از آن شهرت داشت. مخصوصاً، به …

عاشقی هرویی مولانا (سال تولد نامعلوم-وفات تدریجاً 1490، هرات) ، شاعر فارس-تاجیک. زادگاهش هرات؛ پس از کسب کمال برای علم‌آموزی به شهرهای خراسان سفر کرده است. او علمهای زمانش، از آن جمله علم موسیقی را در نهایت خوبی آموخته است. در سرچشمه‌های ادبی او را همچون عالی­م این ساحه قلمداد …

عاشق تربتی (سال تولد  نامعلوم-وفات 1567، تربت) ، شاعر فارس-تاجیک. از مردو­م عوام تربت بود. به قول تذکره‌نویسان عاشق تربتی مرد بی‌سواد بوده، در شعر و شاعر هوس زیاد داشت؛ حتّی در 90-سالگی از شعر گفتن دست نکشیده است و «چنان هوسش در پی شعر گفتن بوده، که دنبال جنازن …

عاشق ملّا عبدالرّحیمبیک بخارایی (سال تولد نامعلوم-وفات 1910) ، شاعر تاجیک. زندگی و فعالیّت ایجادی عاشق در بخارا گذشته است. تذکره‌نویسان تأکید کر­ده‌اند، که عاشق شاعر حاضرجواب بوده، در مناظره هنر تمام داشت. اشعار عاشق، که اساساً لیریکیست، بارها در بیاض و تذکره‌ها ثبت شده است. عاشق، خبر می‌دهد محترم …

عاشق مولانا کمال‌الدّین بخارایی (سال تولد نامعلوم-وفات 1552، بلخ) ، شاعر فارس-تاجیک. زادگاهش بخارا. عاشق از دانشمندانی بود، که تمام عمر شامهای عقلی و نقلی آموخته است. عاشق در شعر طبع روان داشته، قصیده و غزل و رباعی را استادانه می‌گفته است. ز روی اشاره‌ سرچشمه‌های ادبه هلالی مثنوی «شاه …