عبدالکریم بخارایی (سال تولدش نامعلوم، بخارا-وفاتش 1830، ا ستمبول) تاریخدان، گیاگرف، سییاه تاجیک. امیر هیدر عبدالکریم بوخارایی را سال 1804 در هیت نمایندگان و سفیران به روسیه فرستاد. او در شهرهای پتربورگ، مسکو و استرخن بوده است. سال 1807 چون سرکاتب به شهر ایستمبول ترکیه فرستاده شد. در استامبول عایلهدار …
مفصلبک
بک (لات. اbacus) ، ابک، اسباب اریفمیتیکییست از چوب و مُهرههای مخصوص، بیستیلاه، نخستین «کلکولیتار چوبین» در جهان. ابک چون اسباب محاسبی در تمام کشورهای قدیم استفاده میشد و تا هنوز در کشورهای آسیا، از جمله در تاجیکستان با نام «چوت» بعضاً استفاده میشود. ریاضیدان عصر میانگی اتلیه لیانردا پیزنسکیی، …
مفصلبویر
بویر (نیمیسی اbwehr) ، ادارة رزویدکه و کانترّزویدکة ژرمنیه. سال 1919 تأسیس گردیده، سال 1938 به ریاست رزویدکه و کانترّزویدکة فرماندهی عالی قوّههای موسلّخ ژرمنیه تبدل یافت. به گردآوری اطّلاعات مخفی حربی در دولتهای خارجی، تخریبکاریها در عقبگاه دشمن و امثال اینها مشغول بود، همچنین کانترّزویدکة داخلی و خارجی مملکت …
مفصلبّت
بّت (لاتینی اbbas، یون. اbba، آرامی اbo-پدر) ، در کلیسای کتالیکی راهبلد و پیر دیر، قسماً صاحبوکالت راهبان نصرانی، پدر روحانی، استاد و پیشوای دینداران در جمعیّت راهبان. صلاحیّت ابّت از روی نظامنامه و قواعد دیری، که مؤلفان و مرتّبانش وسیلیی ولیکیی (عصر 4) و بینیدیکت نورسییسکیی (آخر عصر 5 …
مفصلمنسور ابوجعفر عبدالله ابن محمّد
منسور بوجعفر عبدالله ابن محمّد (707-775، بغداد) ، خلیفة دوّم (754-775) از سلالة عبّاسیان. بعد برادرش اس-سفّاه خلیفه شد. در مبارزه برای تخت بر عمکش عبدالله ابن علی-ال-مطالب غلبه کرده، سرلشکر ابومسلمرا کُشت. عصیانهای علوییان، محمّد ملقّب به نفس زکیه در مدینه، ابراهیم علی محمّد در کوفه و شورش بربرنها …
مفصلممّلیالوژی
ممّلیالوژی، ممّلوژی (از لات. mammalis-سر سینگی و… لاگ یه) ، ساحة زاالوژی، که هیوانهای شیرخور را میآموزد؛ اصطلاح «ممّلوژیها» در خارجه وسیع استفاده میشود، در تاجیکستان باشد، به جای آن بیشتر اصطلاح «تیریالوژی» را کار میفرمایند.
مفصلمکشاو اندریی وسیلیویچ
مکشاو ندریی وسیلیویچ (تولد 22. 4. 1925، دیهه ملایی شیربیدینا، ناحیة رماناو ولایت سرتاو) ، مورخ ساویتی، دکتر علم تاریخ (1971). از عایلة کارگر. اعضای کپسّ از سال 1946. سالهای 1942-45 در صفهای قوّههای مسلّح ا.ج.ش.س.، 1946-48 یاردمچی کاتب کامیتیت پرتیوی ناحیة حصار، 1948-49 معلم مکتب میانة به نام ن. …
مفصلمکراف ستیپن آسیپاویچ
مکراف ستیپن آسیپاویچ (8. 1. 1849، نیکالهیف-13. 4. 1904، نزد پارت-ارتور) ، لشکرکش فلات روس، اقیانوسشناس، تدقیقاتچی قطب، کشتیساز، ویتسی-ادمیرل. از عایلة آفیتسیر. بعد ختم آموزشگاه بحری در کشتیهای آسکدرن اقیانوس آرام (1865-67) ، فلاتهای بلتیکه (1869-76) و بهر سیاه (1876-79) خذمت کرد. در جنگ بین روسیه و ترکیه (1877-78) …
مفصلمنزر سمرقندی
منزر سمرقندی، (سال تولد و وفات نامعلوم) ، شاعر عصر 16 تاجیک. منظر سمرقندی از ماوراءالنهر به هندوستان سفر نموده، در دربار حاکم اگره بیرمخان خان خوانان خدمت کرده، در وصف فوتوهات او اثری با نامن «شاهنامه» انشا نموده است. منظرة سمرقندی غزل نیز میسرود.
مفصلمزوت
مزوت، محصولات مایع، که بعد از نیفت جدا کردن بنزین، لیگراین، کرسین و فرکتسیههای سوزشواری دیزلی میماند؛ زیچیاش 870-1000 کگ/م3 (20°س)؛ گرمی سوزشش 9100-10000 ک که ل/کگ؛ 0، 8-3، 5% سلفور، 60% زیفت، 0، 1-0، 5% خاکستر دارد. مزوت را در استحصال رغنهای مالیدنی، بتم، کاکس و چون سوزنشواری در …
مفصل