زیست شناسی

سرکه، سیرکه، سرکه، صحیحش «سرگه»، بز اخته‌ای است، که پیش-پیش رمه می‌گردد.

سریچه، مرغیست خردجثّه، که بسیارتر در لب آبها نشسته دم‌جنبانی می‌کند. نگرید، نیز سنگاب‌دوک.

سرویها، یک عایلة بتّه یا درختان همیشه‌سبز-سوزن‌برگ را گویند. سرویها از 10 تا 70 متر قد می‌کشند. دیمیتر تنه‌اشان از 20 سانتی‌متر تا 6 متر می‌رسد. سرویها برگ پولکچمالند (0، 5-3 ملّیمیتر) یا سوزنشکل (1-3 سانتی‌متر) ، جلغوزة چوبی یا «روجومّیوه» (مثلاً، ارچه) دارند. سرویها 19 جنس و 130 (موافق …

سرو-ارچه، س ا و ر-ا ر چ ا، درخت سوزن‌برگ همیشسبه‌ای است از عایلة سروها. بلندپش 10-18 متر، شاخچه‌هایش بیشتر چون خیمچه‌های مجنون‌بید آویزان می‌شوند. سرو-ارچه در بسیار ناحیه‌های تاجیکستان (از قطارکوههای قُرمه تا قطارکوههای پامیر غربی) وامیخورد. چوب آن خوشبول سرختاب و زیفتدار است. نگرید، نیز ارچه.

سرگینغیلانها، سرگینخورکها، یک گروه گمبوسکهای را گو-یند، که به عایلة لوحچمویلبها منسوبند. یکچند زیرسیله را در بر می‌گیرند. ‌اندازه‌اشان 3-70 ملّیمیتر؛ رنگشان بر یا سیاه، بعضاً جلای متالی دارد. اکثر کرمینه و گمبوسکهای بالغ این گروه سرگین، بعضیشان جسد هیوانات مُرده را می‌خورند، بعضی دیگرشان باشند، رستنیخورند. سرگینغیلانهای مادینه در …

سرو، جنس بتّه و درختان همیشه‌سبزیست از عایلة سرویها. تا 20-25 (بعضاً تا 45 متر) قد می‌کشد، غفسی تنه‌اش 30-70 سانتی‌متر، تا 2 هزار سال عمر می‌بیند. برگهای نونهال سرو سوزنشکل (تا 1 سانتی‌متر) و درختان کلان آن پولکچشکلند (1-2 ملّیمیتر) ، جلغوزه‌اش مدوّر (دیمیترش تا 2-3 سانتی‌متر) ، سال …

سربوتونها، یکی از زیرسینفهان ماهیهای تغایکدار را گویند. درازی تنشان تا 1، 2 متر؛ اسکلتشان تغایکی. کاسه‌خانة سه-رشان اوتاستیلی می‌باشد، یعنی تغایک کام پرّه به کاسه‌خانة سر وصل شده است؛ 4 راغ غلسملشان با چین پوست پوشیده شده است، که به توفیل این فقط یک جفت سوراخی غلسمه‌اشاگ به بیرون …

صرف (عربی-خیرگی عقل) ، در طبّ قدیم اصطلاحیست، که ضعیف و خیره شدن عقل را افاده می‌کند.

سرطان رستنی، یک نوع کسلی رستنی را گویند، که اساساً زنبوروغ و باکتریها به وجود می‌آرند. از سرطان رستنی بیشتر کرتاشکه، پامیدار، بتّه و درختان ضرر می‌بینند. در بیخ، شاخ و تنة رستنی کسل آماس و بزغونجها حاصل می‌شوند. نگرید، نیز کسلیهای باکتریوی رستنی، کسلیهای زنبو-روغی رستنی.

سرطان (خرچنگ) ، چ‌انگار، هزارّیشه، ریش روان، باد خوره، بادخوره، آماس بدذات بافته‌های اپتیلی، یکی از بیماریهای خوفناک و دشوارتبابت. سرطان از قدیمولییام معلوم است. در بارة جرّاحی آماس سرطان (اساساً آماس سرطان روی پوست) از دورة تا میلاد معلومات موجودند. «ال قانون» ابن سینا هم از خصوص سرطان جگر، …