«تاریخ تمدّن اسلامی»

«تاریخ تمدّن اسلامی» اثر جرج زیدان، که بار اوّل سالهای 1902-06 در قاهره و بار دوّم سال 1978 در بییروت به طبع رسیده است. اثر از 5 قسم (جزء) عبارت بوده، در دو کتاب گرد آورده شده است. کتاب یکم دو قسم، کتاب دوّم سه قسم را در بر می‌گیرد. قسم یکم برای قسمهای آینده چون اساس خذمت کرده، در آن راجع به وضعیت سیاسی، اجتماعی و دینی عربها از ایرانیان قبل از اسلام، طرز دولتداری آنها، به تخت خلافت آمدن امویان و عبّاسیان معلومات داده شده است. قسم دوّم و سوّم به تاریخ خلافت عرب، رابطه‌های آن با مملکتهای همسایه، تاریخ شهرهای و ولایتهای شرق اسلامی، از جمله ماوراءالنهر (بخارا، سمرقند، کیش، نخشب، پیکند، فرغانه، سغد، استروشن، خجند) ، تاریخ ادبیات پیشزیسلامی ایران، مقام خلقهای ایرانینجاد در انکشاف علم و مدنیّت خلقهای در تصرّف خلافت عرب بوده و تمدّن یونان قدیم عاید است. در قسم چارم مؤلف در بارة مناسبت بین عربهای و ایرانیان پیش از اسلام، سیاست خلیفه‌های عرب در دوره‌های گوناگون تاریخی معلومات داده است. قسم پنجم از وضعیت اجتماعی عربها، ایرانیها و دیگر خلقهای شرق، که بعد انتشار یافتن دین اسلام عمر به سر برده‌اند، بحث می‌کند. اثر برای آموزیش تاریخ خلقهای شرق، از جمله تاجیکان اهمیت داشته، به زبانهان انگلیسی، فرنسوی، فارسی، ترکی، اردو و قسماً روس ترجمه و نشر شده است. آ لشکراف.