«شکند گمانیک ویچار»

«شکند گمانیک ویچار»[پهلویی-«گزارش (رساله)-ا رفعکنندة گمانها»]، یکی از آثار ادبیات پهلویست، که تقر. س. 850 از طرف مردانفرّوخ هرمزدادان نام موبد زردشتیه تألیف شده است. موضوع کتاب شرح و تفسیر احکام زردشتیه، شناسانیدن نوآموزان (جوانان جامعة زردشتی) با اساسهای زردشتیه، دور کردن شکّ و گمانهای آنها و تنقید دینهای دیگر، از قبیل اسلام، مسیحیت، دینی یهودی، مانویه می‌باشد. تمام کتاب را، که از 16 باب عبارت است، به دو بخش جدا کردن ممکن است: 1) پاسخ به پرسشها در بارة شریعتی زردشتیه. 2) انتقاد از دینهای بیگانه.

بخش یکم در بارة زردشتیه و ماهیّت آن، دئالیزم این دین، نارمه‌های اخلاقی پیروان آن، مقایسة زردشتیه با دیگر دینها معلومات زیادی را در بر می‌گیرد. تنقید احکام، قانونو  قواعد دیندان دیگر، مخصوصاً اسلام، که در آن دوره نفوذ زیادی داشت، از اهمیت خالی نیست. گرچندی مؤلف زردشتیّه را، که با وجود بعضی جهتهای مترقّیش وسیلة استثمار خلق بود، محافظت می‌نماید، دینهای دیگر را آزادفکرانه تنقید کردن و برای بیداری شعور مردم آن دوره اهمیت کلان داشت. مؤلف بعضی مکتبهای معمول زمانش، از جمله جذرریّه را مورد تنقید قpop داده است.