ریسپوبلیکی اتّفاقی در اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. دولت ساویتی سوسیالیستی مختار ملّیست، که برای همکاری و یارین بینیهمدیگری در ساحههای اقتصادیات، سیاست و مدافعه با دیگر ریسپوبلیکههای برابرحقوق اتّفاقی به یک دولت اتّفاقی (فدراتیویی) تّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی آزادانه متّحد میشود.
یتّیفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. از 15 ریسپوبلیک اتّفاقی عبارت است. هر یک ریسپوبلیک اتّفاقی ر. ا. تیرّیتاریه، کانستیتوتسیه، آرگنهای عالی دولتی، قانونگذاری، گرجدنیّت ریسپوبلیکوی، نشانههای دولتی (گیرب، بیرق، گیمن) و پایتخت خود را دارد.
موناسیبت بینیهمدیگری ریسپوبلیک اتّفاقی و اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. به پرنسیبهای سینترلیزم دموکراتی، فدرالیزم سوسیالیستی و دموکراتیة ساویتی سوسیالیستی اساس مییابد. ریسپوبلیکههای اتّفاقی چون سوبژکتهای به-رابرهوقوق فدراسیون نسبت به اتّفاق ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی عهدهداریهای یکخِله دارند. به اختیار اتّفاق ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی در شخص آرگنهای عالی حاکمیت دولتی و ادارهکنی آن وظیفهایی داخل میشوند، که در مادّة 73 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. (1977) نشان داده شدهاند. بیرون از دایرة حقوقهایی، که در مادّة 73 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. نشان داده شده است، ریسپوبلیک اتّفاقی حاکمیت دولتی را در تیرّ-تاریة خود مستقلانه اداره میکند. حقوقهای صاحباختیاری ریسپوبلیکههای اتّفاقی را اتّفاق ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی محافظت مینماید (مادّة 81 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.).
تمام اقتدار اقتصادی، سیاسی و حربی اتّفاق ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی وه یک قطار گرنتیههای حقوقی، که در کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. مقرّر گردیدند، صاحباختیاری ریسپوبلیک اتّفاقی را تع-من میگردانند. هر یک ریسپوبلیک اتّفاقی حقوق از اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. آزادانه برآمدن دارد (مادّة 72 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.). هر یک ریسپوبلیک اتّفاقی حاکمیت صاحباختیار خود را داشته، مستقلانه (بی تصدیق منبعدة آرگن عالی حاکمیت فدراسیون) کانستیتوتسیة خود را قبول میکند (مادّة 137 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.). کانستیتوتسیة ریسپوبلیک اتّفاقی به کانستیتوتسیة سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. موافق است، که آن یگانگی دولت ساویتی اتّفاقی و عمومیت ساخت اجتماعی و اقتصادی اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ سوسیالیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.-را افاده میکند. کانستیتوتسیههای ریسپوبلیکههای اتّفاقی، در این حال، خصوصیت تاریخی، ملّی، خواجگی، میشی و غیرة آنها را انعکاس میکند. تیرّیتاریة ریسپوبلیک اتّفاقی را بی راضیگی آن تغییر دادن ممکن نیست (مادّة 78 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.). ریسپوبلیک اتّفاقی تقسیمات کشوری، ولایتی، آکروگی، ریانی خود را مویین میکند، دیگر مسئلههای ساخت مأموری و تیرّیتاریوی را حل مینماید. هر یک ریسپوبلیک اتّفاقی 1\ ا. حقوق به گرجدنیّت خود قبول کردن را دارد و در این حال آن به گرجدنیّت اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. قبولشده حساب میشود. در اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. گرجدنیّت یگانة اتّفاقی مقرّر کرده شده است. هر یک گرجدنین ریسپوبلیکة اتّفاقی گرجدنین اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. میباشد (مادّة 33 کانستیتوتسیة سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.). گرجدنهای همة ریسپوبلیکههای اتّفاقی در تیرّیتاریة یکدیگر برابرهوق و-قند. ریسپوبلیک اتّفاقی حقوق دارد، که با دولتهای خارجی مناسبت کند، با آنها شرطنامهها بندد و به دولتهای خارجی نمایندگان دیپلماتی و کنسولی فرستد، نمایندگان دیپلماتی و کنسولی آنها را قبول کند، در فعالیّت تشکیلاتهای بینلخلقی اشتراک نماید (مادّة 80 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.). هر یک ریسپوبلیک اتّفاقی 32 نماینده در ساویت ملّتهای ساویت عالی اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. (مادّة 110 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.) و در اساس کایدة عمومی (وابسته به شمارة اهالی) نماینده در ساویت اتّفاقی ساویت عالی اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. دارد. ریسپوبلیک اتّفاقی به طلب نمودن دعوت سیسّیة غیرینوبتی ساویت عالی اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.، گذراندن آوازدهی (ریفیریندوم) عمومیخلقی حقوق دارد (مادّة 112 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.). قانونهای اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. به زبانهای ریسپوبلیک اتّفاقی نشر شده، در تیرّیتاریة همة ریسپوبلیک اتّفاقی اعتبار یکخِله دارند. رئیسان پریزیدیوم ساویت عالی ریس-پوبلیکههای اتّفاقی از روی وظیفهاشان جانشینان رئیس پریزیدیوم ساویت عالی اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. میباشند (مادّة 120 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.. رئیسان ساویتهای وزیران ریسپوبلیکههای اتّفاقی از روی وظیفهاشان به هیت ساویتپ وزیران اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. داخل میشوند (مادّة 129 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.). رئیسان سودهای عالی ریسپوبلیکهای اتّفاقی از روی وظیفهاشان به هیت سود عالی اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. داخل میشوند (مادّة 153 کانستیتوتسیة اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.).
ساویت عالی ریسپوبلیک اتّفاقی آرگن عالی حاکمیت دولتی بوده، در اساس حقوقهای عمومی، برابر و بیواسطة انتخاباتی با آوازدهی پنهانی به مهلت 5 سال انتخاب کرده میشود. پریزیدیوم ساویت عالی ریسپوبلیک اتّفاقی از طرف ساویت عالی انتخاب گردیده، در نزد آن حساباتدهنده است. ساویت عالی ریسپوبلیک اتّفاقی ر. ا. آرگن یگانة قانونبرآر ریسپوب-لیکه، ساویت وزیران ریسپوبلیک اتّفاقی آرگن عالی اجرائیه و امردهندة حاکمیت دولتی ریسپوبلیکه میباشد. ساویت وزیران ریسپوبلیک اتّفاقی، که ساویت عالی ریسپوبلیک اتّفاقی تشکیل میدهد، در نزد آن مسئول و حساباتدهنده میباشد. وزارتهای ریسپوبلیک اتّفاقی اتّفاقی و ریسپوبلیکوی (کارهای داخلی، کارهای خارجی، علاقه، مدنیت، تن-درستی، مالیه و غیره) و ریسپوبلیکوی (صناعت محلی، تأمینات سوسیالی، خواجگی استقامتی و کامّونلی، خذمت میشی اهالی و غیره) میشوند.
در کشور و ولایتها و دیگر واحدهای مأموری و تیرّیتاریوی ساویتهای دیپوتتهای خلقی آرگنهای محلی حاکمیت دولتی بوده، مهلت وکالتشان دویونیم سال است.
دالت سودن را در ریسپوبلیک اتّفاقی آرگنهای سودی به عمل تطبیق میکنند، که تابع سود عالی ریسپوبلیکة مذکور بوده، آن را ساویت عالی به مهلت 5 سال انتخاب میکند.
پراکورار ژنرالی اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. و پراکورارهای تابع آنها از بالای فعالیّت همة وزارتها و م و-اسّیسههای تابع آنها، تشکیلاتهای جمعیّتی، شخصان منصبدار، اینچنین گرجدنها برای عنیق و یک خیل اجرا کردن قانونها نظارت عالی میبرد. آرگنهای پراکورتورة ریسپوبلیکوی فقط به پراکورار ژنرالی اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. اطاعت کرده، وکالت خود را، قطع نظر از همه گونه آرگنهای محلی، مستقلنه به عمل میبرارند.
به اختیار ریسپوبلیک اتّفاقی در شخص آرگنهای عالی حاکمیت دولتی و ادارهکنی آن حلّ وظیفههای زیرین داده میشوند: قبول کردن کانستیتوتسیة خود و درآوردن تغییرات به آن؛ نظارت به رعایة کانستیتوتسیه؛ در هیت ریسپوبلیکه تشکیل دادن ولایتهای نو اوطانامی و بعد به ساویت عالی اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. برای تصدیق پیشنهاد کردن آنها؛ قانونگذاری ریسپوبلیکه، از جمله عاید به محنت، نکاح و عایله، ساخت ترتیبات سودی و مرافعة سودی، قبول کادکسهای و قانونهای ریسپوبلیکوی؛ محافظت ترتیبات دولتی، حقوق و آزادیهای گرجدنها؛ مقرّر کردن ترتیب تشکیل و فعالیّت آرگنهای ریسپوبلیکوی و محلی حاکمیت دولتی و ادارهکنی؛ به عمل برآوردن سیاست یگانة سوسیالی و اقتصادی، راهبری به اقتصادیات ریسپوبلیکه، تأمین کردن پراگریسّ علم و تکنیکه و تدبیرهای عاقلانه استفاده بردن و محافظت نمودن ذخیرهان طبیعت؛ ترتیب دادن و تصدیق کردن پلنهای دولتی ترقّیاتد اقتصادی و سوسیالی ریسپوبلیکه، تصدیق قردن حسابات اجرای آنها، ترتیب دادن و تصدیق کردن بیوجیت دولتی ریسپوبلیکه، تصدیق نمودن حسابات اجرای آن؛ راهبری به اجرای بیوجیت محلی ولایتها، ولایتهای اوطانامی، ریس-پوبلیکههای اوطانامی، ریانها و شهرهای تابع ریسپوبلیکه؛ موافق قانونهای اتّفاق ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی مقرّر کردن درآمدهایی، که بیوجیت دولتی ریسپوبلیکة اتّفاقی را تشکیل میدهند؛ راهبری به ساحههای اتّفاقی-ریس-پوبلیکوی و ریسپوبلیکوی خواجگی خلق، به اتّحادیهها و کارخا-نههای تابع ریسپوبلیکه؛ مقرّر کردن ترتیب استفادبری زمین، ثروتهای زیرزمینی، جوگد و آب؛ محافظت محیط زیست؛ راهبری به خواجگی منزلی و کامّونلی، خذمت میشی به اهالی، به ساختمان منزل و آبادانی شخر و دیگر محلهای اهالینشین، به ساختمان راه نه نقلیات؛ راهبری به معارف خلق، تشکیلاتها و مؤسسههای مدنی و و علمی ریسپوبلیکه، نگهداری تندرستی، تربیة جسمانی و اسپورت، تأمینات سوسیالی؛ محافظت یادگاریهای تاریخ و مدنیت؛ عفو عمومی و عفو شخصی گرجدنهایی، که از طرف سودهای ریسپوبلیکوی محکوم کرده شدهاند؛ تعیین نمایندگی ریسپوبلیکه در مناسبتهای بینلخلقی و دیگر مسئلههای دارای اهمیت ریسپوبلیکوی.
دبیات: کانستیتوتسیة (قانون اساسی) اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی، دوشنبه، 1977؛ کانستیتوتسیة (قانون اساسی) ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی تاجیکستان، دوشنبه، 1979. س. جاناناو.