پیکین

پیکین، ب ه ی ت ز ا ن (عیناً-پایتخت شمالی) ، پایتخت، مرکز سیاسی، اقتصادی و علمی و مدنی رخخ. دوّمین (بعد شنخه‌ای) شهر کلان مملکت. در همواری بزرگ ختایی، در دامنة کوههای سیشن، در حوزة دریای یوندینخه واقع گردیده است. اقلیمش معتدل، مسّانب. حرارت میانة ژانویه-4، 6°س، ژوئیه 26 °س. بارشات سالانه 636 مّ. اهالی‌اش 9 ملن نف. ار (1981). مساحتش 17، 8 هزار کم2. پیکین شهر تابع مرکز و واحد مستقل است. موافق کانستیتوتسیة رخخ آرگنهای حاکمیت و اداره‌کنی در پیکین مجلس شهری نمایندگان خلق و کامیتیتهای خلقیند، که آنها در دورة «روالوتسیة مدنی» (نیمة دوّم سالهای 60) پراکنده شو­دند. سال 1967 به نام «کامیتیت روالوتسیانی» تشکیل کرده شد. سردار «کامیتیت روالوتسیانی» در این زمان کاتب یکم کامیتیت شهری پرتیة کمونیستی خی­تایی (پکخ) هم می‌باشد.

معلومات تاریخی. اوّلین معلوماتها دایر به محل اهالی‌نشین حدود حاضرة پیکین به هزارة 2 تا میلاد تعلق دارد. در هزارة 1 تا می‌لال عصر 10 میلاد در سالنامه‌ها با نام تسز ذکر شده است. سال 936 سیتسزین، از 937 ننتسزین (پایتخت جنوبی دولت کیدن تا میانة عصر 12) ، از میانة عصر 12 جند و یا دسین نام داشت. سال 1215 شهر را مغولها اشغال کردند. آن با نام دد و یا با نام مغولی خانبلیک در عصرهای 13-14 پایتخت امپراتوری یون مغولها بود. از سّر 1368، بعد از مغولها آزاد کرده شدن ختایی بایتسزین نام گرفت. سال 1421 پایتخ­ت امپراتوری خیتایی من گردیده، بایتسزین (نام روسی پیکین از ه­مین جاست) نامیده شد.

سال 1644 آن را لشکر دهقانان شورشگر با راهبری ل تسز-چان و خود همان وقت منجورها، که در ختایی سلالة سین خود را پایدار نموده بودند، اشغال کردنه. سال 1618 سییاه روس ا. پیتلین به ا. آمد. در عصر 17 سفیران روسیه ف، ا. بیکاو، ن. س. پیرفیلیف، س. ابلین، ن. گ. سنفیریی به پیکین رفته بودند. سال  1716 در پیکین میسّیة دینی روسیه تأسیس یافت.

سال 1860، در دورة جنگ انگلیه-فرنسیه-ختایی (1856-1860) و سال 1900، در رفت شورش ضدیمپیریلیستی اختون، پیکین را قشونهای دولتهای خارجی ضبط کردند. سال 1912، در دورة روالوتسیة برجوزی سینخه‌ای، پیکین را پایتخت ریسپوبلیکة ختایی اعلان شد. 4 مه‌ای 1919 در زیر تأثیر روالوتسیة کبیر سوسیالیستی اکتبر در پیکین نمایشی به عمل آمد و آن در ختایی به اوج حرکت ضدیمپیریلیستی و ضدفیادلی ابتدا گذاشت. سال 1920 ل ده-چجا در پیکین اوّلین کروجاک مارکسیستی کمونیستی تشکیل نمود. بعد در سال 1921 تشکیل شدن پرتیة کمونیستی ختایی (پکخ) در پیکین بیو­رای شمالی کم پکخ با سرداری ل ده-چجا در پنهانکاری عمل می‌کرد.

بعد در مملکت برقرار گردیدن دیکتتورة گامین­دن (1927) پایتخت را به ننکیل کوچانیدند و پیکین باز بایپین نامیده شد. 9 دسامبر 1935 در پیکین بر ضد سیاست گامیندنی افروختن آتش جنگ گرجدنی و گذشت کر­دن به امپریالیزم ژاپن نمایش استودینتان برپا شد. سالهای 1937-1945 پیکین را تجاوزکاران ژاپن ضبط کردند. بعد تسلیم شدن ژاپن پیکین زیردست گامیندن گردید. 31 ژانویه 1949 ارمیة خلق-آزادی‌خواهی ختایی پیکین را از گامین-دنچیان آزاد کرد. سپتامبر 1949 سیسّیة 1-ام ساویت خلقی سیاسی-کنسولتتیوی ختایی شهر را باز بایتسزین (پ .) نامید و پایتخت رخخ اعلان کرد. در دورة «روالوتسیة مدنی» در پیکین تشکیلاتخهای جمعیّتی (کُمسومول، اتّفاقهای کسبه و غیره) ، آرگنهای مرکزی و پایتختی آنها پراکنده کرده شدند.

خاجگی. پیکین در یکی از ناحیه‌های سه‌رهالی و از جهت اقتصادی ترقّ کردن مملکت-خوبای (خیتای شمالی) موقع مهم گیاگرفی را اشغال می‌نماید. در ده‌سالة 1-ام بعد تشکیل رخخ

همیّت پیکین همچون مرکز اقتصادی در مقیاس عمومیمیلّی افزود. به این در چاررهة نقلیاتی واقع بودن پایتخت، وسعت یافتن رابطه‌های اقتصادی داخلی و خارجی، در تیرّیتاریة اطراف پیکین وجود داشتن بزة اشیای خام (مینیرلی و خواجگی قشلاق) مساعدت می‌کند. تا سال 1949 در این جا  ساسن ساحه‌های صناعت سبک و خوراکواری (اساساً کاسبی) ترقّی کرده، هنرمندی رونق یافت. در سالهای 1948-1957 محصولاتی، که کارخانه‌های صناعتی پیکین می‌برآوردند، 17 مراتبه افزود. ساحه‌های صناعت وزنین ساحه‌های اساسی صناعت گردیدند. در این دوره قسم زیاد کارخانه‌ها با یاری ا.ج.ش.س. و دیگر دولتهای ساتسی­لیستی ساخته شدند. در پیکین کارخانه‌های صناعت ماشنیسازی (اتومبیل، ماشینهای خواجگی قشلاق دستگاه، هر  گونه تجهیزات، پادشیپنیک، دستگاههای بافندگی و غیره) ، اسباب‌سازی، رادیوالکترونیکه (لامپه‌های الکترونی، نیمناقیلها، رادیوپّرتوره، تلویزار، حسابماشینهای الکترونی) ، صناعت کارکرد نیفت، سنا­ت شیمی (کیسلاته، ساده، نوریهای مینیرلی، مسّه‌های پلستیکی، نخ سینتیتیکی، کوچوک سینتیتیکی، مصنوعات ریزینی و فرمسیوتی) ، استحصال مصالح بناکاری واقع‌اند. پیکین مرکزی صناعت بافندگی (اساساً متاع پختگین) و پالیگرفیه می‌باشد. تاس-ها و گاس-ا گونعتان شهر را با قوّة الکتر تأمین می‌کنند. استخراج انگشت افزود، کامبینت متالورگی، زوادهای خشت و سیمان ساخته شدند. در پیکین زیاده از 200 کارخانة کلان کار می‌کند. هنرمندی و کاسبی، که از دوره‌های قدیم معمولند، در اقتصادیات پیکین حالا هم رل کلان می‌بازند.

پیکین کلانترین اوزیل نقلیاتی رخخ می‌باشد، از این شهر 4 مگیسترل راه آهن می‌گذرد. ایراپارت اساسی‌اش-شود و. بندر اساسی بهری‌اش-تینسزین در خل. باهیون بهر زرد واقعست پیکین مترا­پالیتین دارد.

میعماری. صنعت معماری پیکین در تول بسیار عصرها تشکّل یافته است. خرابه‌های دیوارهای پاخسگین و ته‌کرسی بناهای عصر 12 باقی مانده‌اند. آنها شهادت می‌دهند، که شهر در همان دوره تنها قسم جنوب و غربی پیکین حاضره را اشغال می‌کرده است. شهر در عصر 13 به سمت شمالی وسعت یافته، در عصرهای 15-17 به انسمبل محتشمی مبدّل گشته است. دیوارهای غفس پاخسگین با خشت رویکش شده‌اند. در ابتدای سال 1553 اطرافن محل، که همچو نی با دیوارهای خشتین احاطه شده بود، «شهر بیرون» را تشکیل می‌کرد. «شهر درون» کامپلیکس «شهر امپراتور» را در بر می‌گرفت. «شهر امپراتور» گرداگرد با دیوار و خندق احاطه یافته، در داخل آن بسیار کوشک، معبد، کلیسا، چارباغ، تپّه و کولها واقع بودند. از جمله: معبد تیمیا (1420، سال 1544 از نو ساخته شده است) ، محراب شزتسانتن (عصر 15) ، چارباغ تیپّة مایشن. . چارباغ بانخه‌ای (در ساحل و جزیرة بایخه‌ای) ، پویلانهای الونتین و غیره. دیوار جنوب  «شهر امپراتور» با دروازة چانتینمینع (1420، به جای آن سال 1651 دروازة نو تیننمین ساخته شد) به آخر می‌رسید. در قسم جنوب («شهر بیرون») انسمب­ل «معبد آسمان» (تینتنع، 1420-1530) بنیاد گردید. آخر عصر 17-عصر 19 در تیرّیتاریة «شهر امپیر­تار» معبدهای زیاد «شنیندین». «معبد منبة نکوکاری»، آخر عصر 17-ابتدای عصر 18؛ ونفالا و، «معبد ده هزار بودا»، عصر 18؛ هر دو-در باغ بایخه‌ای و غیره، شپنگچه‌ها، ایوانها و غیره ساخته شد­ند.

بعد غلبة روالوتسیة خلقی 1949 در پیکین میدان اساسی تیننمین خیلی وسیع کرده شد. در غرب و شمال آن بنای مجلس عمومیخیتایی نمایندگان خلق موزی روالوتسیة ختایی و موزی تاریخ ختایی (هر دو سال 1959) ساخته شدند. قصر مدنیّت ملّتها، تلگراف مرکزی (1958) هست. از روی لایحة معماران ساویتی در پیکین پویلان نمایشگاه (1954، و. س. اندرییف و دیگران) ، خانة رادیو (1954-57، د. ن. چیچولین) ساخته شد. سالهای 60 به یک قطار یادگاریهای قدیمه آسیب رسانیده شد. در گردو اطراف پیکین بسیار قصر، معبد، انسمبلهای یادگاری هستند.

ماریف و ساختمان مدنی. تا سال 1949 در پیکین 11 مکتب عالی بود، سال تحصیل 1959/60-1952 مکتب عالی (107 هزار استودینت). در نتیجة «روالیوتسوتسیة مدنی» در نیمة دوّم سالهای 60 مشغولیت در مکتبهای عالی قتی گردید؛ از سال 1970 قسماً برقرار شد. کلانترین و کهنه‌ترین مکتب عالی-انستیتوت پیکین (تأسیسش 1898)؛ انستیتوتهای پیدگاگی و طبّی، انستیتوت تسینخوه، ان­ستیتوت خواجگی قشلاق، انستیتوت خلقی، کانسیروتاریه و غیره نیز از کلانتری دانشکده‌های عالی پیکین می‌باشند. در پیکین اف ختایی، ایت، آکادمی علمهای خواجگی قشلاق، کانسیروتاری، باغ باتنیکی، چندی مؤسسه‌های تادقیقات علمی؛ کتابخانة ملّی پیکین، کتابخانة مرکزی آکادمی فنهای ریسپوبلیکة خلقی ختایی، کتابخانة انیویرسیتیت پیکین، کتابخانة شهری، موزی سابق قصر امپراتور (گوگوی). موزی تاریخ ختایی هستند. در پیکین اینچنین گروپّة در­مة موسیقی پیکین، دسته‌های گوناگون بلیت، سیرک و غیره عمل می‌کنند.