پامیدار

پامیدار (از اتلیوی راmudoro، d’orا-سیب طلایی) ، ف آ ت ا له‌جان، تامت (lycopersion) ، جنس گیاههای یک یا بسیارساله یا نیم‌بتّه‌ای است از عایلة اورنجیها؛ سبزه‌وات معمول. وطن پامیدار-امیریکة جنوبی. پامیدار خودرویی در پیر و، ایکودار و چل می‌روید. پامیدار در تمام مملکتهای دنیا پرورش کرده می‌شود. به اوراپه (اسپنیه، پارتوگلیه، اتلیه) آن را نیمة عصر 16 آورده‌اند. در روسیه از پامیدار بار اوّل سال 1780 خبر یافته‌اند. هنگام حفریات مرو (عصر 16) تخم پامیدار را یافتند. پامیدار را احتمال هنوز در آن وقتها پرورش می‌کردند. از پرورش پامیدار در تاجیکستان اوّلین بار در حسابات م. لاپاتّ (سال 1912) معلومات آورده شده است. پرورش پامیدار در ریسپوبلیکة ما مخصوصاً سالهای 20 رونق یافت و حالا آن یکی از سبزه‌واتهای اساسیست. پامیدار 3، نمود دارد؛  پ ا ر و گ ی ، پشمکدار و م و ق ا ر ر ا ر ی. پامیدار مقرّری قریب 2 هزار نوع و خیل دارد. پامیدار م و ق ا ر ر ا ر ا رستنی یکساله بوده، پایة راست یا خمیده، برگ مرکّب پرمانند، گل میده و کلان زرد، غورک مدوّر، درازرویه قرّه‌دار 2 یا بسیارپلّه دارد. پامیدار خود گردآلود می‌شود. حاصل پامیدار مدوّر، گردن پهن، ایلّیپسی، آلوشکل یا مرودنما، سرخ، نارنجی، گلابی، زردتاب و سفید (دیمیترش از 3 تا 10 سم، وزنش از 20 تا 900 گ و زیادتر از آن) می‌شود. 100 گ پامیدار 4 مگ نتریی، 268 مگ کلیی، 11 مگ کلسیی، 12 مگ مگنیی، 0، 6 مگ آهن، 0، 097 مگ مس، 27 مگ فسفر، 14 مگ سلفور، 40 مگ کلر، 0، 189 مگ منگن دارد. پامیدار بعد 80-140 شباروز سبزش می‌پزد. پامیدار را چه خام و چه پخته در تعام استعمال می‌کنند. آن را کانسیروانیده یا آچارانیده نیز استفاده می‌برند. شربت پامیدار بسا سیرغذاست.

پامیدار زراعت گرمی‌دوست بوده، سرمابردار نیست. حرارت آپتیملی سبزش تخم ل. 20-25°س است. هنگام از 15°س پست بودن حرارت پامیدار گل نمی‌کند. پامیدار را در همه گونه خاکی، که رن (کیسلاتناک)-اش از 4، 5 پست نیست، پروریدن ممکن است.

در ا.ج.ش.س. به بیشتر از 225 هزار گه پامیدار می‌کارند و سالی زیاده از 3، 5 ملن ت (15%-ا حجم عمومی استحصال سبزه‌وات) حاصل میغوندارپد. در ایالات متحدة امریکا به 197 هزار گه پامیدار کشته، از هر گه قریب 370 س، در اتلیه موافقن 113 هزار گه و زیاده از 270 س، در بلغاریه 26 هزار گه و 300 س، در وینگریه 17 هزار گه و زیاده از 210 س حاصل می‌گیرند.

نیگاهوبین رستنی: منتظم نرم کردن زمین، نیست کردن علفهای بیگانه، خاکچاش، غذادهی علاوگی، آبمانی، مبارزه با ضرررسایهای و کسلیها. کسلیهای پهن‌شدة پامیدار: مکراسپاریاز، سینتاریاز، فیتافتاراز، داغهای بور برگها، پوسش نوگ، ستالبور، ستریک و غیره. به نهال پامیدار اساساً برگپیچانکها، سریگوساله، کرم تیره‌ماهی، نیمتادة بزغونج، شیرینچة پالیز (در گرمخانه‌ها) و دیگرها ضرر می‌رسانند.

د .: سبزواتکاری تاجیکستان، د، 1972؛ بریجنیف د. د. ، تامتы، ل. ، 1964؛ سپرواچنیک آگارادنیکه، کینر. 1975.