اسیتینها

آستینها (خودیران گویند،  در غرب و شمال آسیتیه-د ا گ آ ر آ ن    نامند) ، ملّت، اهالی اساسی ریسپوبلیکة اوطانامی ساویتی سوسیالیستی آسیتیة شمالی و ولایت اوطانامی آسیتیة جنوبی؛ در یک قطار ریانهای pیسپوبلیکة ساویتی cاتسیلیستی گرجستان، ریسپوبلیکة اوطانامی ساویتی سوسیالیستی کبردینا بلقر، کشور ستو­راپال، از جمله در ولایت اوطانامی قرچه و چیرکس نیز زندگی می‌کنند. شماره‌اشان 542 هزار نفر (1979).

به زبان آستینی گپ می‌زنند. تشکّل آستینها با تاریخ اهالی محلی قدیمة کوکز شمالی و هم با خلقهای مهاجر-اسکیفها (عصرهای 8-7 تا میلاد) ، سرمتها (عصرهای 4-1 تا میلاد) و مخصوصاً النها (از عصر 1 میلاد) علاقه‌مند است. در نتیجة در ولایتهای کوکز شمالی مسکن شدن قبیله‌های مذکور ایرانیزبان اهالی محلی زبان و بسیار عنصرهای مدنیّت آندا را قبول نمود. در این جا اتّفاق توانای النهای و آستینها تشکیل یافته، برای تشکّل خلقیت آسی­تین زمینه گذاشت؛ ولی هجوم مغولها (عصر 13) آن را پراکنده نمود.

ز آخر عصر 15 تشکّل خلقیت آستینها از نو cap شده تا عصر 18 طول کشید. در این بین آستینها به پستیهای جنوبی قطارکوه کوکز پهن شدند. در مأخذهای غربی و شرقی اجداد آستینها را النها؛ گرجی-آس (آوس) ، روسی-یس گفته‌اند. بعد استیلای مغول (عصر 13) و دیگر استیلاگران النهای و آسی­تینها مجبور شدند از دشتهای حاصلخیز به جنوب-به دره و کوههای کو­کز مرکزی کوچند. در نشیبیهای شمال آن آستینها 4 جمعیّت کلان (دیگار، الگیر، کورتتین، تگور) ، در جنوب بسیار جمعیّتهایی، که تابع فئودالان گرجی بودند، تشکیل نمودند.

در طول عصرها آستینها با گرجیها و دیگر خلقهای همسایه رابطه داشتند، تأثیر آن در زبان و مدنیت و معیشت آنها انعکاس یافته است. اکثریّت آستینها پیرو مسیحیت؛ قسمشان مسلمان بودند. مشغولیّت اساسی آستینها در وادی دهقانی، در موضعهای کوهی-چارواداری بود. یکی از نمودهای قدیمة صنعت عملی آستینها-حکاکی، چیوری و غیره. بین جنرهای گوناگون فال­کلار ایپاس نرتی مشهور است. حاکمیت ساویتی خصوصیت خواجگی آستینها را تغییر داد. xاجگی قشلاق سیرساحه گردید و بلند مکانیکانیده شد. شمارة زیاد آستینها در صناعت کار می‌کو­نند. همة نمودهای مدنیّت ملّی دیلی انکشاف یافت. ضیائیان ملّی به کمال رسیدند. آستینها به ملّت سوسیالیستی تبدل یافتند. نگرید نیز آسیتیة شمالی و آسیتیة جنوبی.