اریناکا

آریناکا (orinoco؛ به زبان هندوهای محلی آرینوک و-دریا) ، دریایست در امیریکة جنوبی، در وینیسواله و کالمبیه. طولش موافق معلوماتهای مختلف از 2500 تا 2730 کیلومتر، مساحت حوزه‌اش 1086 هزار کیلومتر2. در نشیبیهای غربی کالخوزهای سیرّه-پریمه (قسم جنوب غر­بی صفه‌کوه گوینه) ابتدا یافته، از پستی گوینه جاری می‌شود و به اقیانوس اتلنتیک ریخته، دیلته را به وجود می‌آرد.

شاخابهای اساسی‌اش: از راست-وینتور، کوره، کران؛ از چپ-گوویری، بچه ده، می‌ته، اروکه، اپوری. در جریان بالا از آریناکا دریای کسیکیری چودا شده، به سوی حوزة دریای امزانکه جاری می‌گردد. دریا تا ریزشگاه دریای می‌ته سیراستانه و تیزجریان است. در دیلته به 36 شاخه و یکچند آبرهه جدا می‌شود. شاخه‌های اساسی‌اش: منما، مک­ریا، ارگوا، می‌ریخنه، باکه-گرن­دی. منبل آریناکا اساساً باران. در موسم پرآبی‌اش (آوریل-سپتامبر) سطح آب تا 10-15 متر بلند می‌ش­ود.

سرف میانة سالانة آب در قسم بالایی دیلته قریب 29 هزار متره/ثانیه، مکسیملی‌اش 50-55 هزار متر3/ثانیه، مینیملی‌اش 5-7 هزار متر^/ثانیه. در دوام سال از دریا به اقیانوس قریب 915 کیلومتر9 آب می‌ریزد. درازی عمومی راههای کشتی‌گرد در هو­زة آریناکا قریب 12 هزار کیلومتر. در موسی­م پرآبی‌اش تا دریای گوویری کشتی­گرد. در دریای کران گاس-ها بنیاد می‌گردند. در ساحل آریناکا شهرهای سن­ته-بربره، پوارتا-ایکوچا، سیودد-بالیور، پورتا-آردس (وینیسواله) ، پوارتا-کرّینا (کالمبیه) واقع گشته‌اند.

سال 1498 x. کالمب تا سرگه یکی از شاخه‌های ریزشگاه آریناکا رفته ره-سید. عالم نیمیس ا. گمبالدت همراه باتنیک فرنسوی ه. باپلن سال 1800 قد-قد آریناکا سفر کرده، رابطة بین سیستمه‌های آریناکا و دریای امزانکه را مویین نمودند. سر­گه آن را سال 1951 اعضایان ایکسپیدیسیة فرنسیه و وینیسواله کشف کردند.