نوریهای کلییدار

نوریهای کلییدار، مادّه‌های مینیرلی کلییدار را گویند. اکثر نوریهای کلییدار در آب حل می‌شوند. منبة اساسی نوریهای کلییدار کانهای طبیعی نمکهای کلیی می‌باشند. حالا خلا­رید، سولفات و نیترات کلیی و دیگر نوریهای کلیی را در صناعت نیز حاصل می‌کنند. در ا.ج.ش.س. صناعت نوریهای کلییدار سال 1929 بعد کشف کانهای نمک اورال شمالی (سالکمسک، بیریز-نیکی) به وجود آمد. در ا.ج.ش.س. بیش از 7944 هزار تُن نوریهای کلییدار استحصال می‌کو­نند.

نوریهای کلییدار را عادتاً با نوریهای فسفردار یا فسفر و نیتروژندار یکجایه استفاده می‌برند. پخته، کر­تاشکه، سبزه‌وات، لبلبو قند، بیخ‌میوه‌های خوراک چاروا، تماکو، جواریمکّه، لُبیایها، غلّه‌دانه، علفهای بسیارساله، اینچنین غجوممیوه‌ها به کلیی سیرطلبند. برای در 1 تُن حاصل پَخته‌زار 30-80 کیلوگرم/هکتار کلیی ضرور است.

هر 1 سینتنیر کلیی (کا) حاصل پخته را 1-2 سینتنیر، لبلبو قند را 30-40 سینتنیر، کرتاشکه را 20-33 سینتنیر، غلّه را 2-5 سینتنیر و غیره زیاد می‌کند. دوامناکی تأثیر نوریهای کلییدار به زراعت 3-4 سال است.

دبیات: پ چ یا ل ک ا نو. و. ، پاچوینّыی کلیی ا کلیینыی ادابرینیه، مسکو، 1966؛. م ا د ر ا ا م آ و ا. ا. ، پَخته‌چیلیکده کلییل اوغیتلرنینگ تأثیر. تاشکینت، 1967؛ خماو م و ا ل ل. ، کلیینыی اداب­رینیه و خلاپکاوادستوی، تشکینت، 1972.