ناهیة شغنان

شوغنان، ریان مأمورییست در هیت ولایت اوطانامی بدخشان کوهی. تأسیسش 27 آکت. 1932. مساح 8851، 3 کم2. اخالی‌اش 44، 5 هز. نف. (1986). ریان به 10 س. ق. (ونقلعه، ویر، درمارخت، نوآباد، اکتبر، پارشنیف، راشتقلعه، سیجد، سوچان، تودیم) تقسیم شده است. مرکز ریان-ش. خاروغ.

هودود ریان در پامیر غربی، در حوزة د-های روند و شخدره واقع گشته است. ریلیفش کوهیست. قسم غربی ریان را ق-کوه اشکاشیم (نقطة بلندترینش 6096 م) ، شمالیش را نشیبیهای جنوبی ق-کوه روشان (تا 6080 م) ، جنوبیش را نشیبیهای شمالی ق-کوه شخدره (تا 6726 م) ، و قسم مابینیش را ق-کوه شغنان (تا 5704 م) اشغال کرده‌اند. در شرق ریان قسم غربی ق-کوه الیچور جنوبی (تا 5706 م) جایگیر شده است. کانهای لاجورد، ابرق (فلاگاپیت) ، تلق، مصالح بناکاری و چشمه‌های مینیرلی آبشان گرم و خنک موجودند. اقلیم کانتینینتیست. در ش. خاروغ هرار. به خیساب میانه: ینو. -7، 8*c، ژوئیه22، 2*س. بارشات سالانه 263 مّ. دریاها بسیار بوده، کلانترین آنها پنج، روند و شاخاب چپ آن شخدره می‌باشد. آب د. غند و بعضی شاخابهای آن قسماً بران آبیاری صرف می‌شود. در پایان‌آب د. غند گاس (اقتدارش 9 هز. کوت) ساخته شده است. خاک واد و دامنکوهها اساساً جگررنگ روشن، خاک سرگه وادی شخدره جگررنگ است. در دامنکوهها رستنیهای بیابانی و نیمبییابانی (شوره، یوشان، کاویل، بتّه‌های خاردار) و در وادی د-های غند، شهدره جا-جا درختان بید، سفیدار، خدنگ، بتّه‌های انگت، زیرک، نسترن، قات و غ. می‌رویند. در دامنه و نشیبی کوههای پایان‌آب د. غند درخت چارمغز، سیب، سنجید، دولانه، آلوچه، تاک خودرویی وامیخورند. در نزدیکی عودراب د-های غند و شهدره، در نشیبی شیم. غربی ق-کوه شغنان (در بلندیهای 2100-3500 م) باغ باتنیکی پامیر واقع گشته است.

هالی ریان اساساً با چارواداری (بز و گوسفند و گاوپروری) ، زراعتکاری (تماکو، گندم، جو، جواریمکّه، کرتاشکه و سبزه‌وات‌کاری) ، باغ و کرمکداری مشغول است. س. 1986 در ریان 7 ساوخاز موجود بود. سال خوانش 1985/86 ریان 25 مکتب میانه، 31 مکتب هشتساله، 29 مکتب ابتدایی داشت. در ریان 46 کتابخانه، 33 کلوب، 4 خانة مدنیت، اینچنین 3 کسل‌خانه، 5 امبولتاریه و 38 پونکته طبّی کار می‌کند.

نقلیات ریان اتومبیلی و هوایست. بین ریانهای وبک نقلیات اتومبیلی، بین ش-های خاروغ-دوشنبه و خارویی-پاسیالکة مرغاب نقلیات هوایی هست.

فقیراو، س. غابنزراف.