نوایی ولایت ازبکستان

نوایی ولایتیست در هیت رسّ ازبکستان 20 آوریل 1982 تشکیل شده است. در شمال با قضاکستان، در fرب با رسّ قراقلپاکستان، در ج.-f. با ولایت قشکدریا، در شرق با ولایت سمرقند و در جنوب با ولایت بو­خا را هم‌سرحد است. مساحتش-110، 9 هزار کم2. اهالی‌اش 542 هزار. نفر (1982). به 8 ریاو، 6 شهر تقسیم شده، 6 پتش دارد. مرکزش شهر ن­وایی.

یقلیم نوایی کانتینینتی شدید خشک می‌باشد و اکثر تیرّیتاریه آن در حدود بیابان قیزیلقم واقع گردیده است (بلندی محل تا  922 م از سطح بهر). حرارت هوا ماه ژانویه-12-15° س، ماه ژوئیه 35-40° س. دریای اساسی‌اش زرافشان، یک آب‌انبار دارد (آب‌انبار قویمزار). خاکش مرغزاری، الّیوویلی و باتلاقی و الّیوویلی. نباتاتش اساساً بتّه‌های کسیرافیلی، ایفیمیری، ایفیمیرایدی.

سنات نوایی اساساً با استحصال نوریهای مینیرلی، واسطه‌های شیمیایی محافظت رستنی و نخ صنعی نیتران مشغول است. اتّیها-دیة استحصالی «نوایزات»، که سال 1961 به کار درآمد، در آسیای میانه کلانترین بوده، سال 1981 1 ملن 654 هزار ت نوری مینیرلی، 472 هزار ت امّیک، 18، 57 هزار ت نیتران برآورد. 3واد الکتروخیمیوی نوایی کاتارگ، ازافین (در آینده فازلان، تریفلن) نام واسطه‌های شیمیایی محافظت نباتات را استحصال می‌کند. 3واد سمنتی نوایی در رسّ ازبکستان کلانترین می‌باشد. گراس-ا نوایی سال 1981 5 ملرد 718 ملن کوت-ساعت الکتروانیرگیه استحصال کرده بود. پختة ولایت در زوادهای ن­وایی، خطیرچی و قیزیل تپّهتازه کرده می‌شود. صناعت استخراج معدن متالهای قیمت‌بها و از کان زرافشان طلا استخراج می‌کند. صناعت سبک و خوراکواری نیز خیلی ترقّی کرده است (زوادهای شیر در نوایی و اچقودوق زواد نانپزی نوایی). کان استخراج مرمر در غازغان اهمیت عمومی‌اتّفاقی دارد.

در خواجگی قشلاق ساحه‌های اساسی پخته‌کاری، کرمکداری و پر­وریش گوسفند قراکولی است. سال 1981 198، 5 هزار ت پخته، سال 1982 زیاده از یک ملن. دانه پوست قراکولی و 890 ت پیلّه استحصال کرده شد. نوایی 103 کالخوز و ساوخاز، 2 فابریکه ا پرّندپروری و 10 ملن 325 هزار گه زمین دارد، که از آن 104، 1 هزار گه کشت کرده می‌شود. زراعت اساسی خوراک چاروا جواریمکّه و یونچققه است. سبزه‌وات‌کاری، باغداری، تاکداری خیلی رونق دارد. سال 1982 نوایی 7، 8 هزار گه باغ داشت.

در نوایی 303 کتابخانة عامّوی، 664 کلوب، 11 کیناتیتر هست (1982). فی­لیله انستیتوت پالیتیخنیکی تاشکینت به نام بیرونی در شهر نوایی عمل دارد. دو گ.-ا ولایتی «دوستلیک بیراغ» (به زبان ازبک) و «زنمیه دروج­بы» (به زببان روسی) ، 1 گ. شهری-«زرفشنسکیی رباچیی» و 7 گ. ریانی هستند، که به زبانهای اوزبی­ک و قضاکی می‌برآیند. رادیو وی­لایت به زبانهای ازبکی، روسی و قزاقی برنامه‌ها می‌شونواند. سال تحصیل 1961-1982 در نوایی 295 مکتب میانة معلومات عمومی بود، که 135، 4 هزار طلبه داشت. برای فرزندان چوپانان و چارواداران 90 مکتب-انرتیرنت هست، که در آنها 3316 طلبه تربیه می‌گیرد. در 26 آموزشگاه کسبهای تکنیکی 11733 طلبه می‌خواند. سال 1982 در نوایی 377 موسایسة طبابتی بود.