متّصلی و منفصلی

متّصلی و منفصلی (از عربی متّصل و-جداشده) ، کتگوریهای فلسفیند، که ساخت متیریه و رفت انکشاف آن را توصیف می‌کنند. متّصلی در یگانگی، علاقه‌مندی و وابستگی متقابل عنصرهای این یا آن سیستمه ظاهر می‌شود. در جریان انکشاف متّصلی امکانیّت از یک حالت به حالت دیگر گذشتن ابژکت را نشان می‌دهد. منفصلی ساخت و حالت دیسکریتی متیریه (سییاره‌ها، جسمها، کریستلّها، مالیکوله‌ها، اتمها، یدراها و غیره) و درجة تفرقة آن را در شکل عنصرهای علی‌حدة سیستمه‌های گوناگون افاده می‌کند. منفصلی برای علاوه، اینچنین عوض و عوض متقابل قسمهای علی‌حدة سیستمه امکان می‌دهد.

 یگانه متّصلی و منفصلی توصیف جریان انکشاف حادثه‌ها می‌باشد. متّصلی انکشاف سیستمه، استواری نسبی، حدود اندازة مویین و منفصلی گذشتن سیستمه را از یک صفت به صفت نو افاده می‌کند. متریالیزم متافیزیکی در اساس مکانیکة کلاسیکی متّصلی و منفصلی را از یکدیگر جدا، مفرد تحلیل می‌نماید. مکانیکة کلاسیکی باشد رابطة نوعهای متیریه (مادّه و میدان فیزیک) را از اعتبار ساقط کرده، مکان و زمان را مطلق و از هم جدا پنداشته، متّصلی را به موجها، از جمله به موجهای روشنایی، منفصلی را به مادّه نسبت می‌داد. متریالیزم دیالکتیکی در اساس کشفیات ال-می آخر عصر 19-اوّل عصر 20 (کشف حادثة رادیواکتیویی، نظریه‌های کونتی و نسبیت، کشف ذره‌های «المنتاری») تأکید می‌نماید، که متّصلی و منفصلی را در یگانگی و رابطة متقابل آنها تحلیل کردن لازم است. ماهیت و تضاد حرکت نیز در رابطة متقابل کتگوریهای متّصلی و منفصلی آشکار می‌گردد. حرکت همچون یگانگی متّصلی و منفصلی تغییر حالت و موقع جسمها را در زمان و مکان افاده می‌کند.

دبیات: اساسخای فلسفة مارکسیستی-لنینی. دوشنبه. 1976.