مونشات

مونشات (عربی-نوشته‌جات) ، نوشته‌جات ادبی و موکات-به‌ای است، که منشیان تصنیف کرده‌اند. اساس منشآت مکتوب است: مکتوبهای اربابان دولت، علم و ادبیات، نمایندگان صنعت و مکاتبة شخصی. بیشتر منشآت از نمونه‌های مکاتبة اربابان دو­لت، یارلیقات و مناشیر، سندهای نکاح و طلاق، خرید و فروش عبارتند. تا به روزهای ما منشآت عالم فیلسوف محمّد غزالی (عصر 11) اینولقوزات همدانی (عصر 11) ، رشید وطواط (عصر 12) ، عبدالرحمان جامی (عصر 15) ، عبدالقادر بیدل (عصر 17) و دیگر رسیده‌اند. مکاتبه‌های منظوم اسیری و جوهری نوعی از منشآت می‌باشند. در ادبیات قدیم یونان، ریم منشآت جنر ادبی بود. مکتوبات سیسیران، گا­رسیی، سینیکه، پلینی خرد از لوحه‌های ادبی عبارت بوده، در اد­بیات همچون «مکتوب گشاد» مع-لومند. در ادبیات عصر میانگی اوراپه جنر ادبی منشآت رواج یافت. مثلاً، «مکتوبهای آدمان مشهور» ا. رییختلین (1514). در اد­بیات فرنسوی اثر مانتیسکیا «مکتوبهای فارسی» (1721) مشهور است. در ادبیات روس اثرهای الکساندر سیرگییویچ پوشکین «رمان مکتوبها» (1829) ، ف. م. داستایوسکیی «آدمان کمبغل» (1845)؛ در ادبیات آذربایجان اثر م. ف. آخونداف «سه مکتو­ب شاهزادة هند کمالودّوله به شاهزادة ایرانی جلالودّوله…» (1864-65) همچون منشآت موقع کلان دارند. منشآت در ادبیات ساویتی هم گاها استفاده می‌شود. نمونة آن اثر عادل قوتویی «مکتوبهای نافریستاده» است.          ز. خسه‌نوه.