میرزاشمس بخارایی
(تولد 1804-سال وفات نامعلوم) ، مورخ تاجیک. از عایلة منصبدار دربار. میرزاشمس بخارایی چند مدّت در دربار امیر نثرالله خذمت کرد. به سبب نزاعهای درباریان از دربار دور گشته با تجارت مشغول شد. سال 1859 «بیان بعضی حوادثات بخارا، خوقند و قاشغر» نام اثری نوشت، که آن تاریخ به تخت نشستن امیر گیدر، تصویر یورش او به مرو تصویر آشوبهای قپچاقها، ضدیتهای دربار و یادگاریهای معماری شهرهای آسیای میانه را در بر میگیرد. کتاب از اثرهای عنعنوی مورخان گذشته فرق جدّی دارد. در تألیف آن مأخذهای معتمد استفاده نشدند. در اثر بعضی حادثه و واقعهها برغلط، تنها از روی نقل شخصان جداگانه و روایتها شرح یافتهاند. صرف نظر از کمبودیها، اثر قیمت مویین علمی دارد. آن با لهجة تاجیکان بوخا را نوشته شده است. از این رو، اثر را همچون مأخذ راجع به تعریخ زبان استفاده بردن ممکن است.
د .: اچینыی زپیسک امپراتورسکاگا کزنسکاگا انیویرسیتیته، کن. i، کزن. 1861.
ق. وابایف.