میکرابیالوژی
نیمة دوّم عصر 17 وقتی، که عالم گالّندی ا. لیوینگوک اوّلین مراتبه میکروارگنیزم را کشف نمود، میکربیالوژی تشکّل یافت. اساسگذار میکربیالوژی چون علم عالم فرنسوی ل. پستیر به شمار میرود. وهای نه فقط فرق مارفالاگی، بلکه فرق فیزیولوژی میکربها را نیز مویین کرده است. پستیر اثبات کرد، که ترششوی و پوسش و بیماریهای سرایتی آدم و هیوانات در نتیجة فعالیّت میکروارگنیزمها به وجود میآرد. در این دوره عالم نیمیس ر. کاخ اصولهای حاصل کردن میکروارگنیزمها را کار کرده برآمد، کن آنها برای آموختن نمودهای مخصوص میکروارگنیزمها امکایّت دادند. در انکشاف میکربیالوژی خذمت بیولوگ روس ا. ا. میچنیکاو بغایت کلان است. او سالهای 80 عصر 19 نظری فگاتسیتازی (نیگ. فگاتسیتاز) ایمّونیتیت (مصونیت) را کشف نمود. برای انکشاف میکربیالوژی تدقیقات عالمان روس س. م. ویناگردسکیی، د. ا. ایوانفسکیی، و. ل. آمیلینسکیی و دیگ. ، اینچنین تکامل اصولهای تدقیقات، استفادة موفقیّتهای شیمی، بیاخیمیه، فیزیولوژیة رستنیها، بیوفیزیکه و علمهای دیگ. نیز مدد رساندند. اهمییت میکربیالوژی در خواجگی خلق، روز از روز میافزاید. در نزد ساویت وزیران ا.ج.ش.س. سروپرولینیة صناعت میکربیالوژی (1966) تشکیل کرده شده است. نتیجههای تدقیقات علمی در ساحة میکربیالوژی در جرنلهای «میکربیالوژی»، «جرنل میکربیالاگی، ایپیدیمیالوژی امّونابیالوژی» نشر میشوند.
در تاجیکستان از سالهای 40 این جانب در ساحة میکربیالوژی تدقیقات میبرند. در نوبت اوّل لازم آمد، که ترکیب و خصوصیتهای میکروفلارة خاک پامیر (انستیتوت میکربیالوژی ا اف ا.ج.ش.س.) ، وادی وخش (انستیتوت خاکشناسی اف رسّ تاجیکستان) ، خاکهای نوکارم دشت سمگار ولایت لنینآباد (انستیتوت خاکیشناسی وزارت خواجگی قیشالاق رسّ تاجیکستان) آموخته شوند. ثانی آموزش پهنشوی گروه باکتریههای ازاتندوز ازرابی در خاکهای تاجیکستان شمالی و میکروارگنیزمهای خاکهای پامیر آغاز یافت. سالهای 50 رال میکروارگنیزمها در حاصل کردن ساده (کربنت نتریی) و شورخاک کربنتی در جنوب ریسپوبلیکه، با تأثیر اکتینامیتسیتها تغییر یافتن ترکیب خاک آموخته شدند. برابر تأسیس یافتن انستیتوت تدقیقات علمی سنیتری و باکتریآلاگی در دوشنبه (1931) میکربیالوژی طبّی نظریهوی و عملی تشکّول یافت. از طرف باکتریآلاگهای ریسپوبلیکه ایتیالوژی بیماریهای روده، خنّاک و اهمیت شکلهای تغییریافتة باکتریههای دیزینتیریه آموخته شدند. از سالهای 60 cap کرده در انستیتوت زاالوژی و پرزیتالوژی اف رسّ تاجیکستان راههای استفادبری باکتریهها، زنبوروغها و میکروسپاریدیّها را در مبارزة ضد ضررکنندگان خواجگی قشلاق و رستنیهای میوهدار همجیهته تدقیق میکنند.
د .: شلیگیل گ. ، آبشیه میکربیالوژی، م. ، 1972؛ تدجیکسکیه ساویتسکیه ساتسیلیستیچیسکیه ریسپوبلیکه، د. ، 1974.