خلیفه

خلیفه (عربی-نایب، جای‌نشین) ، سردار دولت دینی و تیاکرتی مسلمانی یا خود خلافت را گویند. در عهد اوّل اسلام و در سنّی سردار جماعه مسلمانی بعضی وظیفه‌های موهمّد را به عهده داشت. هر یک خلیفه باید از طرف جماعه انتخاب می‌شد و حیات آن را موافق شریعت به راه می‌ماید. چهار خلیفة اوّل-ابوبکر، عمر، عثمان و علی را «خلفای راشدین» می‌نامیدلد. منبعد سردار دولت امویان، عبّاسیان و فاطمیان را نیز خلیفه می‌نامیدگی شدند.

ز عصر 10 سر کرده خلیفه شقت روحانی جماعه مسلمانی بود و عملاً حاکمیت را در دست نداشگ. با نام خلیفه سردار بعضی جریانهای دینی و عرفانی نیز (مثلاً، خارجیه) مشهورند. معاون یکم شاهنشاه، که در این حال سردار طریقت دینی در عهد صفویّه در ایران بود، «خلیفتولخولفا» نامیده می‌شد. سردار بعضی رویه‌های درویشی، نمایندة شیخان طریقت را در دیگر شهرها نیز خلیفه می‌گویند. یک قطار جریانهای سیاسی مسلمانی معاصر ((مثلاً «اخوانولموسلیمین») تجدید وظیفة خلیفه و خلافت را شرط برقرار نمودن پرنسیبهای حقیقی اسلامی در حیات جمعیت می‌شمارند.
در رویة سنّی عنوان خلیفه با امام هم‌معنا بود، در شیعه عنوان مذکور مرادف خود را ندارد. در عصر 16 سلاطین ترک خود را خلیفه می‌نامیدند. این عنوان تا تنزّل امپراتوری عثمانیه (سال 1924) ، وجود داشت.