فوزریاز پخته ،

فوزریاز پخته، یک نوع کسلی نهال پخته را گویند، که زنبوروغ جنس غusarium به وچود می‌آورد. در ا.ج.ش.س. این کسلی را بار اوّل در نهال پختة مهینیخ ریان خجند (1938) ، بعد قُرغان‌تپّة تاجیکستان و ولایت سرخندریای ازبیکستان (1940) آشکار کرده‌اند. آن وقتها اکثر نوعهای پختة (مهین‌نخ (35-1، 23، 2یز و غیره) به این کسلی تاب‌آور نبوده‌اند. سال 1965 خواجگیهای پخته‌کار نوعهای به کسلی تاب‌آور پخته (5595-و، 6465-و، 624943 و غیره) را کشتند و تدبیرهای ثمره‌بخش اگراتیخنیکی و محافظتی ‌اندیشیدند؛ در نتیجه کسلی 2، 5-3 مراتبه کم شد. الحال پَخته‌زار فقط بعضی «خواجگیگها (ریانهای شهرتوز، کالخوز‌‌آباد، وخش و خجند) به فوزریاز گرفتار می‌گردد.

بهار بعضی سالها از فوزریاز قریب 50-60%-ا نهالهای پخته نابود می‌شوند. اگر کسلی در دورة شانه‌بندی نهالها سر زند، آن گاه 20-25%-ا نهالها تلف می‌شوند؛ رشد و انکشاف نهالهای کسل سست شده، آنها همگی 2-3 غوزة نارس می‌بندند. اگر فوزریاز پخته در دورة گل و دیرتر پیدا شود، آن گاه نهال خشک می‌شود، شانه، گل و غورک می‌ریزد، کورک خام و نیم‌کشاد می‌ماند. کورک نهالهای کسل اندریک 36، 7-5°1، 8% کم و وزن نخ یک غوزه از 14، 7% تا 34و2% سبک می‌شود.
نگیزندة فوزریاز پخته شکل مخصوص زنبوروغ غusarium آخوsporum f. fasinfectum بوده، در خاک می‌سبزد. زنبوروغ از زمین به بافته‌های رستنی می‌درآید. محصول مبادلة مادّهایی، که ریشة زنبوروغ جدا می‌کند، در رستنی غن شده، توسط آب به بافته‌ها داخل می‌شود و به کسلی مساعدت می‌کند. هنگام از زنبوروغهای غusarium آسیب دیدن غوزه پوست و پنبة آن می‌پوسد. در پوست و نخ غوزه مادّه‌های درشت سفید، گلابی و سرخ مومّانند حاصل می‌شود. از روی این مادّه‌های مومّانند فوزریاز را از پوسش گلابی (گرد حاصل می‌شود) فرق می‌کنند. بسیار نمودهای غusarium (علی‌الخصوص زنبورورهای غ. udum غ. اn آخوsporum و غیره) انگیزندة فوه‌اریاز غوزه‌اند.
دبیات: گالاوین ل. ن. ، بالیزن خلاپچتنیکه، تشکینت، 1953؛ (می‌نلیکییف م. یه. ، فوزریازناس ویدنی خلاپچتنیکه، دوشنبه، 1976. م. یه. می‌نلیکییف.