برزیلیه

برزیلی (brasilia) ، شهر، پایتخت جمهوری فدراتیوی برزیلیه (از 1960). در قسم مرکزی پهن‌کوه برزیلیه، در کنار جنوبی قطارکوه سیرّه-جیرلد و-پرنن، در بلندی 1100 م از سطح بهر جایگیر است. اهالی‌اش 2، 7 ملن نفر (2011). برزیلیه با حدود اطرافش آکروگ فدرالی را تشکیل می‌دهد. قرار در بارة بنیاد برزیلیه در کانگریسّ ملّی سال 1955 برای به تصویب رساندن مادّة مخصوص کانستیتوتسیة سال 1891 در بارة از ریا-دی-جنیی را (با کوشش ج. کوبیچیک) به مر­کز مملکت کوچاندن پایتخت آن قبول گردید. بنیاد شهر سال 1957 آغاز یافت. 22 آوریل 1960 پایتخت از ریا-دی-جنیی را به برزیلیه کوچانده شد. برزیلیه راه آهن، راههای اتومبیلگرد، ایراپارت بینلمیللی دارد. صناعتش کم ترقّی کرده است. در برزیلیه بناهای کانگریسّ ملّی، قصر پرزیدنت (پلسن و-دو-پلنلت و) ، بناهای وزارت کارهای خارجی (پلسن و-اتمرت) ، وزارت عدلیه، سود عالی؛ در ساحل آب‌انبار («منقار» پرنده) – قرارگاه پرزیدنت – قصر پلسن و-دی-الوارده، قد-قد میدان ایش و-فوندمینتل مغازه‌ها و بناهای دی­گر جمعیّتی جایگیر شده‌اند. کلیسای جامع (1967، معمار آ. نیمیییر) و تئاتر ملّی از جملة بنا­های برجسته‌ترین شهر می‌باشند. در برزیلیه دانشگاه فدرالی برزیلیه موجود است. یادگاریهای تاریخی برزیلیه: کتیتینیو – بنای چوبین، سابق قرارگاه پرزیدنت، نخستین بنای شهر آینده (1956) ، دخمة (مدفن) یادگاری ج. کوبیچیک (سابق پرزیدنت برزیلیه) با مجسمة پایهش 28 متر و کتابخانه، پنتیان وطن، که به پریزی­دینت پ. نیویس بخشیده شده است، آثارخانه‌های انفرادی ل. کاست (زیرزمینی) ، آ. نیمیییر (معمار). همچنین آثارخانة تاریخ برزیلیه، آثارخانة صنعت، آثارخانة ملّی سنگهای گرانبها، کتابخانة مرکزی، باغ هیوانات، باغ باتنیکی، باغ چرخافلکهای آبی موجودند. در شفت شهر باغ ملّی برزیلیه («باغ آبهای می‌نیرلی») در مساحت 30 هزار هکتار واقع است. در درغات آبن­بار نبا-ا خرد ساخته شده است، که شهر را با نیروی برق تأمین می‌کند. برزیلیه یگانه شهر عصر 20 است، که به فهرست میراث عمومی‌جهانی سازمان ملل متّحد (یونسکو) داخل کرده شده است.

دبیات: ناویه راسّییسکیه اینتسیکلاپیدیه. ت. 3 (1) مسکو،  2007.