باسیت

باسیت، ال-باسیت (گسترنده و پهن‌کننده) ، یکی از نامهای خداوند. در فرهنگ اصطلاحات شرعی باسیت همراه با کلمة قابض یکچا برای افادة قبض و بست، کشش و گشایش و بخشش و محرومیت در همه چیز مادّی و معنوی به کار رفته است.

کاربست این معنا از سوی قرآن کریم در صفات خداوند تمام پهنای زندگانی انسان و سر تا سر آفرینش: کبز و بست زندگی، تنگی و فراخی رزق، گشادگی و تنگی ملک، گستردن ابر در آس­مان، پهن و به هم پیچیدن سایه و غیر را در بر می‌گیرد. «و خدا قبض و بست (تنگی و گشایش) می‌بخشد و به سوی او برگردانیده می‌شوید» (2: 245)؛ «خدا رزق را برای کسی بخواهد، بست می‌دهد و (برای کسی بخواهد) تنگ می‌سازد» (13: 26)؛ «… پس (خدا) ابرها را چه گونه‌ای بخواهد، در آسمان پهن می‌سازد» (30: 48)؛ «آیا ندیدی، که پروردگارت چگونه سایه را گسترانیده و اگر می‌خواست، آن را ساکن می‌گرداند. آن گاه آفتاب را دلیلی بر آن گردانیدیم، سپس آن را به سوی خود با نرمی قبض (جمع) نمودیم» (25: 45-46).

واجة باسیت در قرآن با مشتقات فعلی ذکر شده و در سنّت نبوی در حدیث اسما‌الله-«سنن» ترمذی (3507) ، «سنن» ابن ماجه (3861) ، «مستدرک» حکیم و «فتحولباری» ابن حجر اسقلانی (14/468، 469) به شکل اسم فاعل آمده است.

در فرهنگ نامگذاری اسلامی واجة عبد-بند  با اضافه به یکی از نامهای خداوند از ابتدای ظهور دین مبین اسلام معمول گشته است و نامهایی، به مانند ابدولباسیت، ابدولباتین، ابدوسّمد، عبدالله و غیره از نامهای تبرّک و معروف به شمار می‌­روند. تجلّی آثار نام مرکّب قابض و باسیت خداوند در حیات مؤمن در قالب صبر و بردباری در برابر سختیها، توکّل و تفویض تمام امور به سوی خدا به نمایش در می‌آید.

ه. باقی‌زاده.