بولفزل ابن مبارک

بولفزل یبن مبارک (1550، اگرة هندوستان-1602) ، ادیب و شا­یر فارسی‌زبان هندوستان، برادر فیزی دکنی. پدرش-شیخ مبارک اصلاً از مردم یمن بود. ابولفزل در جوانی علمهای معمول زمانش را مکمّل آموخته، چند مدّت در دربار پادشاه هندوستان-جلال‌الدّین اکبر (حکمرانی 1542-1605) وظیفة دبیری را اجرا کرد.

در دربار کار او رونق پیدا کرد و تا به درجة وزیری رسید. سال 1599 ابولفزل را برای ‌‌آباد کردن شهر د­که‌ای فرستادند و از بس که در میان او و شاهزاده سلیم (که بعدتر به عنوان جهانگیر به پادشاهی ر­سید) دشمنی بود، او را در نزدیکی سبزوار کُشتند.

بولفزل زبانهای عربی و سنسکریت را می‌دانست. در علم­های گوناگون تألیفات بسیاری دارد. کتاب «اکبرنامه»، که تاریخ حکمرانی اکبر و خاندان او و «آیین اکبری»، که در راه و روش حکومت اکبر است، از تألیفات اوست. کتاب «کلیله و دمنه» را با نام «عیار دانش» تحریر کرده است. در ترجمة کتاب «مهب-هرته» و انشای «تاریخ الفی» شرکت ورزیده است. منشآت او با نامهای «مکاتبات علاّمی»، «انشای ابوفزل» یا «مکاتبات ابولفزل» معلوم و مشهورند. در اخلاق و تصوّف نیز تألیفات داشته است. کتاب «هویوت-ال-هیوان» کمال‌الدّین شافعی را (1342-1406) از عربی به فارسی تاجیکی گردانیده است.

بولفزل در رواج و رونق زبان فارسی تاجیکی خذمت ارزشمند کرده است. وه‌ای خیلی کوشیده است، که ز­بان فارسی تاجیکی را از کلمه‌های مشکلفهم و نامطبوع زبان عربی تازه کند و به جای آنها لغتهای مستعمَل زبان دری را بگذارد. وه‌ای سبک دشوارفهم نثر را تغییر داد. نامهای را، که از دربا­ر اکبر به اطراف می‌فرستاندند، به اسلوب ساده و روان می‌نوشت. در آنها کلمه و تعبیرهای دشوار عربی کم بود. ابولفزل کلمه و عباره‌های معمول زبان فارسی تاجیکی را بیشتر استفاده می‌کرد. زبان و اسلوب اثرهای خرد او نیز ساده و روانند. ابولفزل با تخلّص ال­لامی غزل، قصیده و مثنوی سروده است.

دبیات:. ستار چ. ا. ، پیرسیدسکیه لیتیرتوره. بیا-ببلیاگرفیچیسکیی آبزار، تام 1، مسکو„ 1972.