«نیکه» (nika) ، شورش خلقیست، که 11-17 ژانویه 532 در پایتخت ویزنتیه-قوستنتنیه رویی داده است. از ندای شورشگران «نیکه!» («ظفر نما») نام گرفته است. به مقابل ‌اندازها و جبر و ستم حاکمان، سیاست دینی امپراتور یوستینین، که اهل بدعت و بت‌پرستان را تخقیر می‌کرد، نگرانیده شده بود؛ در شورش مانافیسها …

نیکه، در یونان قدیم آلهة غلبه؛ لقب آلهة افی­نه، که به شرف آن در اکراپال عفنه معبد دارای تصویرات نیکه ساخته شده است. مجسمة نیکه در شکل ملایکة از آسمان فروداینده به شرف غلبه در جنگ و مسابقة اسپورتی و صنعت گذاشته می‌شد. در ریم قدیم به ویکتا­ریه اینیت داشت.

نزاریه (از نام نزار ابومنصور) ، شاخة اسماعیلیه یا خود اسماعیلیه شرقی، که آخر عصر 11 از اسماعیلیه فاطمی (مستقل) جدا شده در عراق، مصر، سوریه و ایران پهن گردیده است. سبب پیدایش نزاریه ویران نمودن قاعدة وارثیّت امامت اسماعیلیه از طرف امام مستنسیر (وفاتش 1094) دانسته شده است. مستنسیر …

نزاری قهستانی سعد‌الدّین ابن شمس‌الدّین ابن محمّد (1247، برجند قهستان-1320، همان جا) ، شاعر فارس-تاجیک. پس از ختم مد­رسه به خدمت مأموری فرماندار قهستان درآمده، بارها به خراسان، ره‌ای، سیستان و قهستان سفر می‌کند، شهر و دهات و مردم از اسارت مغول به داد آمده را می‌بیند. این همه در …

نظامی دیهه‌ای است در ساویت قشلاق آبیکییک pیان کویبیشیف، ولایت قُرغان تپّه. اهالّش 215 نفر (1982). از دیهه تا مرکز ساویت قشلاق 10 کم.

نظام‌الدّین استرابادی (سال تولد و وفاتش نا­معلم) ؛ شاعر آخر عصر 15-اوّل عصر 16. در هرات روز گذرانیده، به هوسین بایقرا، علیشیر نوایی و امیر و حاکمان دیگر قصیده‌ها بخشیده است. نوایی در «مجالس-ان-نفایس» به قصیده‌های نظام‌الدّین استرابادی، مخصوصاً به یک قصیدة «بهاریه» او بهای بلند داده است. دیوان نظام‌الدّین …

نظام‌الدّین مولانا محمود ابن امیرهمد قاری یزدی (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، شاعر عصر 15 فارس-تاجیک. دایر به ترجمة حال و تحصیلاتش تذکره‌ها معلومات نداده‌اند. نظام‌الدّین در شیراز عمر به cap برده است. وه‌ای به مانن­دن ابویسهاق اطعمه در شعر سبک و اسلوب نو به میان آورده است. در …

نظامی نیشاپوری حسن (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، نثرنویس عصر 13 فارس-تاجیک. یکی از منشیان زبردست خراسان بوده است. در اوّل عمر به غزنین و از آن جا به هندوستان رفته در دربار حاکمان دهلی قطب‌الدّین و شمس‌الدّین التیمیش مقیم شد. مهمترین تألیفات نظامی نیشاپوری کتاب تاریخی «تاج_ ال-ماسیر» …

نظامی باخرزی مولانا کمال‌الدّین ابدولواسیع ابن جلال‌الدّین مطهّر (سال توّلود و وفاتش  نامعلوم) ، نویسنده و شاعر عصر 15 فارس-تاجیک. زادگاهش باخرز. پس از کسب کمال دربار سلطان هوسین بایقرا همچون منشی خدمت کرده، به تألیف تاریخ سلطنت سلطان پرداخته است. از بس که در آن تشبیهات و استعارات زیادی …

نظامی گنجوی ابو‌محمّد الیاس ابن یوسف (1141، شهر گنجه، خهزیره کراواباد آذربایجان-1209، همان جا) ، شاعر و متفکّر آذربایجانی، یکی از استادان مسلّم شعر فارسی. تمام آثارش را به فارسی نوشیته است. خاندان نظامی گنجوی از طبقة میانة اهالی شهر گنجه بود. برمحل از پدر یتیم مانده، به تربیة مادرش …