تیرپیه

تیرپیه (یونانی -غمخواری، نگاه و بین، معالجه) ، بیماریهای داخلی، یک ساحة طب را گویند، که سبب، علامت، اصولهای تشخیص، معالجه، پیش‌بینی و پیشگیری بیماریهای درونی را می‌آموزد. اساس‌گذاران ت. بوقرات، جالینوس، ابن سینا، جرجانی و پرتسیلس می‌بشند. تیرپیه عصرهای 18-19 بعد تطبیق وسیع پیرکوسّیه (یک اصول تدقیق عضوهای داخلیست، که هنگام آن یتان سطح بدن را انگشتزنی کرده، از روی صدای حاصلشده حالت و موقع عضوها را مویین می‌کنند) و اوسکولعتتسیه باسرعت ترقّی کرد. ابولین سینا نیز این اصولها را برای تشخیص بیماریها استفاده برده است.

در انکشاف تیرپیه سهم ابوبکر راضی، م. یه. مودراف، گ. ا. زخرّین، (طرز پرسش بیمار را پیشنهاد کرده‌اند) ، و. پ. آبرزساو (پلپتسیه، یعنی اصول لمس کردق عضوهای داخل شکم را پیشنهاد نمود) و ل. تروبی (اصول در کلنیک چِن کردن حرارت را ایجاد کرد) کلان است. اساس‌گذار تیرپیة علمی روسیه س. پ. باتکین می‌باشد. اثرهای 19-20 در نتیجة پیشرفت فیزیکه، فیزیالگیه و ترقّیات تکنیکه در تیرپیی   اصولهای نو با یاری اسباب معاینه نمودن بیماران پیدا شدند. مخصوصاً کشف نورهای رینتگینی و ترقّی کردن تشخیص رینتگینالاگی، به وجود عمدن الکترکردیاگرفیه، اصول بی واسطة خون مویین نمودن فشار ارتیریوی (عالم اتلیوی س. ریوه-راچّ، 1896؛ دُختُر روس ن. س. کاراتکاو، 1905) در انکشاف تیرپیه اهملیت کلان داشتند. تیرپیه ترقّیات خاص برای تشخیص با یاری اوسولهای گوناگون تحلیل لبارتاری خون (پیشاب، شیرة معده و غیره) و حاصل کردن داروهای نو امکانیّت کلان فراهم آورد. تیرپیه در دوام هزارها سال همة ساحه‌های طبّ (غیر از مامایی، گینیکالگیه و جرّاحیه) را در بر می‌گرفت. در عصر 19 دیرمتالالیه، وییرالوژی، نیوراپتالوژی، بیماریهان سرایتی، فتیزیتریه، فرمکالوژی. میکربیالوژی و غیره چون فنهای مستقل از تیرپیه جدا شدند. در نتیجه اصطلاح «تیرپیه» تدریجاً با اصطلاح «بیماریهای دخیلی» عوض شد. اساس‌گذاران مکتب تیرپیوت ساویتی م. پ. کانچلاوسکیی، گ. ف. لنگ، د. د. پلیتنیاو و ن. د. سترجیسکا می‌باشند.

تیرپیه پیش از همه تشخیص بیماریهای عضوهای داخلی را در بر می‌گیرد. الحال برای تشخیص بیماری غیر از اصولهای پیرکوسّیه، پلپتسیه و اوسکولتتسیه باز اصولهای الکترودیگناستیکه، اینداسکاسپیه، تدقیقات رینتگینالاگی و غیره را به کار می‌برند. وظیفة دوّم تیرپیه معالجة بماریست.   سالهایی آخر اصولهای نو معالجه، مثلاً، خیمیاتیرپیه (معالجه با داروهای زیدّد برانگیزندة بیماری) ، ورزش شفای (معالجه با یاری مشقهای جسمانی) ، دییتاتارپیه (معالجه با خوراکهای مخصوص) ، بلنیاتیره‌ایه (معالجه در کورارتها) ، فیزیوتراپی (معالجه با گرمی، تأثیر جریان ایلیتّر و دیگر اصولها) و غیره را استفاده می‌برند. در ده‌ساله‌های آخر در ا.ج.ش.س. راه نو معاینة سلامتی آدمان-اصول دیسپنسری استفاده می‌شود، که هنگام آن نه فقط بیماران، بلکه آدمان سالم نیز تحت نظارت دُختُر می‌شوند. استفادة این اصول) امکان داد، که بیماری سر وقت معلوم و معالجه شود.

در حمَل شهر و ریانهان رسّ تاجیکستان کبینیتها، شعبه‌ها و (مرکزهای مخصوص تیرپیوتی موجودند. سال 1950 جمعیّت تیرپیوتها تأسیس یافت، که حالا قریب 1500 نفر اعضا دارد. دسامبر 1980 در دوشنبه سعیزد 2-یوم تیرپیوتهای ریسپوبلیکه برگزار گردید.

دایر به تیرپیه در 6 کفیدرة تیرپیة فکولتیتهای طبابتی و پیدیتری انستیتوت دولتی طبّی تاجیکستان، انستیتوت گستراانتیرالوژی آکادمی فنهای رسّ تاجیکستان، مرکزهای کردیالاگی (کسلیهای دل) ، گیمتالاگی (کسلیهای خون) ، پرافپتالاتی (بیماریهای کسبی)-ا ریسپوبلیکوی و غیره کارهة علمی و تدقیقاتی برده می‌شوند،

نیگرید نیز گیمتالوژی، کردیالوژی، نیفرالوژی، پولمانالوژی، ریومتالوژی، اینداکرینالوژی.

م. x. باباخاجه‌یف.