بافندگی، جلاهی، جلاهگی، طرز سنّتی از ریسمان بافتن متاع، کرباس و امثال اینها در دستگاه بافندگی، که توسط بافنده صورت می‌گیرد. در بافندگی تار و پود را به یکدیگر وارد کرده، آنها را با هم می‌بافند. در بافندگی دو دستة رشته‌ها (ابریشمی، پشمی، پختگی، کنب، جوت و غیره) را از …

باوتس (bouts) دیرک (تقریباً 1415-6. 5. 1475) ، رسّام ندیرلندی. اثر معروفترینش-محراب کلیسای پیاتر مقدّس در لیاوین می‌باشد. باوتس عنعنة راگیر ون دیر ویدین را انکشاف داد، لیکن سیماهای آفریدة باوتس پرمضمون و آرام بوده، زودهرکت نیستند و قیافة مؤثر دارند. هم‌عصران باوتس او را همچون رسّام ماهر منظره‌های طبیعت …

باولینگ (انگلیسی bowling-‌بازی با سقّا و کیگیلها) ، ‌بازی ورزشی-فراغتی. مقصد ‌بازی از مسافة مویین با غیلاندن مقدار کم سقّاها توسط راهچة چوبین دیواردار بیشتر زده افتاندن چلّکهای در میدانچة آخی­ر راهچه با ترتیب مویین گذاشته شده می‌باشد. سقّاها از موادّ سینتیتی­کی و پخته ساخته می‌­شوند. در سقّاهخا برای با …

باخرزی سیف‌الدّین باخرزی، ابوالمعالی سیف‌الدّین سعید ابن متهر ابن سعید (1190، با­خرز خراسان 1261، فتحاباد بخارا) ، مشهور به شیخ عالم، ‌خواجة ‌فتحابادی، محدث، عارف و شیخ معروف طریقت کبرویه. تعلیم ابتدایی را در زادگاهش گرفته، سپس به سفر برآمد و فقه و حدیث را در هرات، نیشاپور و بغداد …

باتوخان (1206-1255 یا 1256) ، سپهسالار، خان مغول. اساس‌گذار دولت عوردة طلایی (سال 1243). پسر جوجی و نبیرة چنگیزخان. پس از پدرش (فوت 1227) سرور الوسیجوجی شد. باتوخان سال 1235 از جانب اقتایی برای ضبط کشورهای اروپای شرقی سرفرمانده نیروهای مغول تعیین گردید. بعد ضبط بلغاریه (سال 1236) در اتّفاق …

باخرزی ابوالحسنعلی‌ ابن حسن (فوت 1075، باخرز) ، عالم، شاعر و ادیب ذوالسانین فارس-تاجیک. آموزگار نخستین او پدرش شیخ ابوعلی ه­سن ابن ابوتییب باخرزی بود. باخرزی با نیت علم‌آموزی و جمع‌آوری آثار معاصرانش به شهرها و مرکزهای علمی و مدنی (زوزن، ره‌ای، بوجج، جرجان، استر‌‌آباد، مرو، هرات، نیشاپور، بغداد، بسره، …

باتورتیپّ، دیهه کوشکداریست، که تخمیناً اسر­های 7-8 میلاد در مسافة 14 کیلومتر دورتر از سمت شرقی شهر پنجکینت در دشت ملّه، ساحل چپ دریای زرافشان بنا یافته است. یادگار کوشکدار، که سالهای 1953-54 از تر­ف باستان‌شناس ا. م. مندیلشتم و سال 1975 از تر­ف یو. یعقوباو حفر شده است. کوشک …

«باخرز»، «تیز باخرز»، 1) آهنگ قدیمی موسمی و مراسمی ایرانی، که باربد مروی تصنیف کرده است. «باخرز» به قسم دوّم سلسلة «خسروانی» باربد منسوب بوده، توصیف آن در ادبیات بدیعی عصرهای 11-12 نیز آمده است؛ 2) گوشة موسیقی در ترکیبات «دوازده‌مقام». در منبعهای موسیقی عصرهای 13-14، از جمله «رساله در …

باتورلییو رحمت (تولد 10، 8. 1943، شهر خجند) ، رسّام، ارباب هنر تاجیکستان (1998). ختم‌کردة آموزشگاه جمهوریوی رسّامی به نام م. عالماو (1964). رسّام (1964-84) ، سرّسّام (1984-89) ، رسّام-مجسمه‌ساز (1989-1994) فاند بدیعی ولایت سغد. از سال 1994 رئیس شعبة ولایتی ار تاجیکستان. فعالیّت ایجادیش را از صورتکشی در موضوعهای …

بافتی تارو پود در متاع، طرز خوابیدن نخها، که ترکیب و نمود ظاهری متاع را مویین می‌کند. نخهای قد-قد متاع خوابیده را تار و نخهای نسبت به تار تروازه را پود می‌نامند. تارها هنگام بافتن نیس­بت به پود به تزعییق و کشش زیاد و تأثیر سایش دستگاه دچار می‌شوند. از …