مدنیت و صنعت

باقیلانی ابوبکر محمّد ابن تیییب (950، بسره-1013، بغداد) ، متکلّم و فقیه معروف عرب، نماییدة اشعریه. علمهای زمانش را در زادگاخش آموخته، به مذهب اشعرییگرایید و یکی از دایان و مبلّغان تعلیمات این جریان گردید. عضدودّوله او را برای بحث و مناظرخای علمی و شرعی با اهل اعتزال به شیراز …

باقیی جرّاهی سمرقندی آهنگساز، حافظ، نوازنده، موسیقیدان، شاعر و طبیب تاجیک (نیمة دوّم عصر 16-اوّل عصر 17). زادگاهش سمرقند. اساسهای نظریه‌وی و عملی علم موسیقی و دیگر علمهای زمانش را از پدرش، که طبیب و دانشمند مشهور بود و طبع شاعری نیز داشت، آموخته است. بعدتر به بخارا رفته، نزد …

باقیی خومدانکی شاعر تاجیک (عصر 16). در سمرقند تولد یافته، زندگی و ایجاد کرد­ست. موافق معلومات تذکره‌‌نگار مطربی باقی خمدانکی شاعر بامهارت و خوش‌طبع بوده است. مطربی اینچنین از صاحبدیوان بودنش اتگیلاع داده است. ابیات زیرین ن­مونه‌ای از اشعار باقی خمدانکی می‌باشند: نبرد مهر تو از سینة من ماه کسی، …

باقیی رودی (سال تولد نامعلوم، بخارا-1560، هرات) ، آهنگساز، سراینده، موسیقیدان و شاعر تاجیک. اساسهای ابتدایی شعر و موسیقی را از پدرش آموخته، برای تکمیل دانش و هنر به سمرقند و مرو و هرات سفر کرده است. از جوانی به فراگیری نواختن سازهای موسیقی، بخصوص رود، قانون، بربط (عود) ، …

باقیی ماوراونّهری شاعر تاجیک (عصر 16). جزئیات شرح حالش در تذکره‌ها نیامده است. در تذکرة «عرفات و-ل-عاشقین» تقی‌الدّین اوحدی رباعی زیرین به او نسبت داده شده است: سیب ذقنت، که داده دلها به جنون، هالیست بر آن، که می‌برد دل به فسون. نی-نه، غلطم به غایت لطف و صفا، سیبیست، …

باقیی کولابی هیاتجان (فوت 1579، هندوستان) ، شاعر تاجیک. موافق معلومات مأخذها باقی کولابی در منطقة کولاب سرزمین ماوراءالنهر (حالا جمهوری تاجیکستان) به دنیا آمده، در همین جا به تحصیل پرداخته است و علم و دانشهای معمولی آن اییام را فرا گرفته است. که‌ای و به کدام سبب به هندوستان …

باقیی کاسانی شاعر تانیک (عصر 16). از اهل خاندان یکی از اشخاص بانفوذ کاسان بوده است. معلومات ابتدایی را در خانواده گرفته، بعداً در مدرسه علمهای رسمی دور را آموخت و در بین اهل ادب و فضل آن دوره با دانش و فضیلت خود شهرت یافت. از باقی کاسانی قصیده‌ها، …

بازیل میرزا محمّدرفیع ابن میرزا محمود مشهدی (فوت 1173) ، خادم دولتی و شاعر فارسی‌زبان هندوستان. پدرش از مشهد ایران به هند آمده، در خدمت دولت بود، بعداً پسرش بازیل نیز به کارهای دولتی مشغول شد. بازیل، چنان که در مأخذهای ادبی آمده است، شاعر غزلسرا بود، ولی مثنوی خماسوی …

بازگوی، شاخة سازی و آوازی در مقام و مقام‌سرایی، تکرار همیشنی ییک پارچة آهنگ. عادتاً در آهنگ چند قدر خانه باشد، همان قدر بازگویی عمل می‌کند. معمولاً پس از یک دورة خانه، بعضاً پس از دو-سه خانه یک بازگویی می‌آید. بازگویی بیشتر در شاخة مشکلات مقامها صورت می‌گیرد. مثلاً، در …

بازگشتی دبی، پدیدة مهمّی در ادبیات عصرهای 18 – 19 ایران. اکثر محقّقانی، که در خصوص بازگشت ادبی اندیشه رانده‌اند، آن را چون سبک تازة ادبی به قلم داده‌اند. یحیی آریانپور آن را نهضت ادبی و د. کمیسراو“مکتب شیرین”نامیده است. بنا بر این بازگشت ادبی را نه سبک، بلکه رویة …