علم

«پندنامة بزرگمهر»، اثر ادبیات پهلویی، که از پندهای وزیر مشهور ساسانیان بزرگمهر فراهم آمده است. سؤالهای شاه ساسانی انوشیروان و جوابهای بزرگمهر کامپازیتسیة اثر را تشکیل داده‌اند. در سؤال و جوابها از خصوص برتری خرد و علم و دانش، نیکی و نکوکاری، طرز درست دولتداری و باز یک قطار مسئله‌های …

پندنامه، مجموع پند و حکمت و نصیحت و اندرزها عاید به ترغیب اخلاق نیک و نکوهش اخلاق بد، مسئلة دولتداری، مذهب و سیاست، که چون رساله و کتاب و مجموعه‌های علی‌حده یا باب و فصل اثرهای کلان فلسفی، اخلاقی، حکمت، سیاست، تصوّف، دستورها و غیره مرتّب کرده می‌شوند. این نوع …

پنوویلانیزم، یکی از رویه‌های تاریخ‌شناسی برجوزی، که بابلیستان را سرزمین همة مدنیّتهای جهان حساب می‌کوید. آخر عصر 19 به وجود آمده، ابتدای عصر 20 بر­هم خرد. پنوویلاوچیان (عالمان نیمیس گ. وینکلیر، پ. یینسین، ف. دیلیچ و دمگران) دعوا می‌نمودند، که بابلستان مأوای تمدّن اکثر خلقهای جهان (از جمله خلقهای حوزة …

پلّدیی (لاتینی palladium-به شرف کشف سیارة خرد پلّده چنین نامیده شده است) ، رd، المنت شیمیایی گروه 8 سیستم دوری مندلیف، رقم اتمی‌اش 46، مسّة اتمی‌اش 106، 4؛ رنگش نقره‌تاب، زیچی‌اش 12020 کگ/م3، 1 گود. 1552° س، t جوش. 3980° س است. پلّدی طبیعی از 6 ایزوتوپ ثابت (102رd، 104رd، …

پلیاپتالوژی (از پلیا… و پتالوژی) ، علمیست در بارة تغییرات کسلیهای رستنی و هیوانهایی، که زمانهای قدیم در روی ز­مین زیسته‌اند. آثار کسلی و جراحت در آدم هم در تمام دو­رة تشکّل آن (از پیتیکنتران و نیندیرتلیها سر کرده) مشاهده شده است. در نتیجة تدقیق پلیاپتالاگی سببهای پیدایش کسلی، بسامد …

پلیانتالوژی (از. پلیا… ، یون. آn، آntos-موجودات و لوژی) ، علمیست، که علامتهای ظهورات حیات و تخوّل تاریخ ارگانیزمهای دوره‌های گذشتة گیالاگی را می‌آموزد. از روی موضوع تدقیقات پلیانتالوژی علم بیولوگی بوده، با گی­الوژی رابطة زیچ دارد. گیالوژی علاوه بر آن، که از معلوماتهای پلیانتالوژی فراوان استفاده می‌برد، چون منبة …

آسمان[از «آس» (آسیا) و «مان» (مانند) ]، ا ر ش، گ ا ر ا ز م آ ن، گ ا ر د و ن، سما، س ا پ ا ه ر، و م م و ن نو ج و م، ف ا ل ا ق  چ ا ر خ. به …

آسمیی المنت شیمیایی گروه 8 سیستم دوری مندلیف، رقم اتمی‌اش 76، مس­سة اتمی‌اش 190، 2؛ به متالهای پلتینی منسوب. اوّلین مراتبه سال 1804 س. تینّنت جدا کرده است. آ.-ا خالص سخت و مورت بوده، هنگام ساییدن به آ.-ا خاکه تبدل می‌یابد. آ. با خاصیتهای شیمیایش ای دیگر متالهای گروه پلتینه …

آسماندره، نام دیگر کهکشان. نیگ. راه کهکشان.

آرتریت (از یونانی orthos-راست) ، الّنیت، مینیرلیست ای گروه ایپیدات. ترکیب شیمیایش تقریباً (سه، سه، mn) 2 (feh، fe3+، mg) al*[si04][si207] آ (آن). to 6% سی20ز و اکثر وقت آمیخته‌های th، u، گاها y2os (تا 8%) دارد. سیستم کریستلّبندی‌اش ماناکلینی، کریستلّهایش دراز پریزمه و نیزمانند. بیشتر در شکل دانچه‌ها و …