تمکین عبدالرحمان

تمکین عبدالرحمان (1851، دیهه بوریاباف بخارا-4915، بخارا) ، شاعر تاجیک. پس از تحصیل مدرّس مدرسة «دارالشفا» بخارا تعیین شد. مدّتی در خذمت دربار بود، ولی محیط آن جا به طبیعت شاعر موافق نیامد و او ترک خدمت کرد. تمکین از خود میراث زیادی باقی گذاشته است: 1. دیوان قصاید و غزلیات، که از 184 بیت قصاید و 3204 بیت غزلهای گوناگون‌موضوع فراهم آمده است. 2. «گنج شایگان» مثنوییست شامل 18 فصل و 14 باب، که در مذمّت بخل و حسد و کبر و غرور گفته شده است. 3. مجموی «رباعیات»، که 488 رباعی، 1468 مفردات، 7 چیستان، 6 معمّا. 15 بیت پراکنده را در بر می‌گیرد. در رباعیات شاعر جنبة تنقیدی بیشتر به نظر می‌رسد. 4. «جراید»، که از 305 قطعة پندآمیز عبارت است. 5. «گلستان» اثر پند و اخلاقی در پیروی «گلستان» سعدی، 4 قطعة منظوم و 76 حکایت دارد. خلاصة هر یک حکایه با قطعه‌ای جمع‌بست تردیده‌اات. 6. «متالیع-ال-فاخره و مطالب-از-ظاهره» اثریست ناتمام، که از 44 مطلع، 1 تجلّی، 1 شعشه‌ا و 4 نومایه عبارت بوده، گاها با قطعه‌ها زینت یافته است. این کتاب، که منبة مهمّ ادبی و تاریخیست، کششی برای نوشتن تاریخ مفصل بخارا بوده است. علاوه بر این اثرها اشعار پراکندة شاعر در تذکره‌ و بیاضهای عصر 19-ابتدای عصر 20 درج یافته‌اند. همچنین، در «تذکره‌ت-اش-شعرا» محترم از «جونید لآلی» نام اثر تمکین یادآوری می‌شود، که هنوز دسترس نگردیده است.
ه. جانفدا.