میرلی هرویی

میرلی هروی (سال تولد نامعلوم-وفات 1544/45، بخارا) ، خطّاط معروف عصرهای 15-16 فارس-تاجیک. در هرات تولد شده، همان جا تحصیل علم نمود و در هنر خطّاطی شهرت یافت. پسر میرباقیر هروی ملقّب به زولکمالین. میرلی هرویی هنر خطّاطی را از شاگرد و داماد سلطانلی مشهدی-زین‌الدّین محمود آموخته است. به دربار سلطان هوسین بایقرا آمد. دوست‌محمّد در «حالات خونروران» او را کمال‌الدّین میرجای معروف به الیولهوسینی نامیده قید می‌کوید، که با نام میرلی هرویی، الیولکاتیب، علی‌ نیز امضا می‌کرده است. اینچنین عنوان سلطانی و کاتب-اس-سلطانی نیز گرفته بوده است. میرلی هرویی سالهای زیاد در هرات به کتابت، قطعه‌نگاری و مرقّعارایی مشغول بوده، با راهبری او گورووه کلان کاتبای و خوشنویسان آثار گذشتگان و معاصران را کتابت و جمع‌آوری می‌نمودند. با جامی و نوایی دوستی داشت. سال 1529 ابیدولّاهخان شیبانی هرات را ضبط نموده، میرلی هروی~ را در قطار یک گروه هنرمندان به بخارا برد. در بخارا میرلی هرویی به کتابت مشغول شد و معلم پسر ابیدولّاهخان-عبدالعزیزخان تعیین گردید. تا پایان عمر در بخارا ماند. سالهای آخر عمر چشمش کم‌نور شده بود. قبرش در پهلو مزار سیف‌الدّین باخرایی واقعست. میرلی هرویی مخصوصاً در نوشتن نستعلیق ماهر بوده، از همة خطّاطان عصر خویش، حتّی از سلطانلی مشهدی برتری داشت. میرلی هرویی در بخارا راجع به اصول و قاعده‌های خوشنویسی با نام «مداد-ال-خطوط» رساله‌ای تألیف کرده است. از نمونه‌های کتابت میرلی هرویی مرقّع عبارت از ده قطعه، «گل و نوروز» خواجوی کرمانی، «بوستان» سعدی شیرازی (دارایی چار زه میمة منظروی دورنما پارسپیکتیوی. مشهد) ، «تیمورنامه» هاتفی (مشهد) ، «سبهت-ال-ابرار» جامی (1522) و چندین قطعه در کتابخانه‌های دنیا نگاه داشته می‌شوند. شاگردان زیادی را تربیه کرده است، که میر‌محمّد باقر (پسرش) ، میرهوسین بخارایی، معصوم بوخاpoی، میر‌محمّد سمرقندی، میرک بوخرایی، سلطانمهمود هرویی مشهورترین آنهایند. شعر نیز می‌نوشته است، چند نمونة اشعارش باقی مانده است.

ه. افصحاو، ا. نوراف.