mجزوب

mجزوب (ار.-جذب کر­دن، به خود کشیدن) ، در تصوّف عنایت الهی را گویند، که سالک را بدون کوشش و موناهده به معرفت عرفانی هدایت می‌کند. به عقیدة اهل مجذوب جخد و کوشش انسان در راه معرفت و وصول به حق کافی نمی‌باشد و کوشش غیبی نیز برای آن لازم است. از این رو، خداوند به شخصانی، که راه معرفت تصوّفی را پیش گرفته‌اند، عنایت می‌بخشد و آنها­ را بدون تیین مرحله‌های سیر و سلوک (نیگ. مقامات) به کشف معرفت الهی آماده می‌سازد.

به عقیدة گروه موهقیقان عهد اوّل تصوّف به مثل قوشیری، سولمّی، غaزالی سالک (صوفی) برای معرفت حج و اصول به آن باید سلسلة مقامات را (که در آن سالک به کمالات می‌رسد) ته‌ای کند. اتا‌الله اسکندرانی، شازیلی و گروه دیگر محقّقان صوفیه عقیده دارند، که ته‌ای نمودن سلسلة مقامات حتمی نبوده، صوفی با عنایت الهی بی‌واسطه زات و صفتهای خدا را درک می‌­کند (در این مرحله او سالک مجذوب نامیده می‌شود) و فقط پس از آن برای باز‌شناسی به راهی، که بی موجاهده توسط عنایت الهی ته‌ای کرده بود، برمی‌گردد (مرحلة آخری را مجذوب سالک می‌نامند). از این رو، پایان راه سا­لیک آغاز راه مجذوب و آغاز راه سا­لیک پایان سیر مجذوب دانسته می‌ش­ود. به عبارة دیگر، راهی را، که سا­لیک مچزوب «از خلق به حق» ته‌ای می‌کند، مجذوب سالک «از حق به خلق» ته‌ای می‌نماید.

مجزوب یکی از زینه‌های نظریه‌وی معرفت تصوّفی بوده، ماهیّت و مضمون علمی ندارد.

م. حضرتقولاو.