خاریقه

خاریق (عربه‌ای-از عادت بیرون، غیریادّی) ، گفتار غیریادّی و ناروشنیست، که درستی یا نادرستی آن را مویین نمودن مشکل است. xاریقه عادتاً به افکار عموم، عقاید معمول و حتّی به عقل سالم موافقت نمی‌کند. در منطق محاکمه‌ای را، که توسط آن دو خلاصة یکدیگر را استثناکننده برمی‌آید و اثبات هر دوی آنها امکان‌پذیر است، xاریقه یا انتینامیه گویند. چنین نتیجه‌ها نه راست و نه دروغند.

در وقتش متفکّران یونان قدیم به این مسئله توجّه ظاهر کرده بودند. تقریباً در آخ. ا. 19 بعد به وجود آمدن نظریة مجموعه‌ها عالمان خارقه را برای حلّ مسئله‌های گوناگون متیمتیکی استفاده می‌بردند. س. 1895 گ. کنتار، پس از دو سال برل-فارت ناوابسته از یکدیگر خارقه را کشف کردند.

خاریقة دیگری، که آن را س. 1902-03 عالم انگلیس ب. رسّیل آشکار نموده است به مجموی همة مجموعه‌هایی، که عنصر خود شده نمی‌تواند، وابسته است. متیمتیک و منطق‌شناس مشهور معاصر س. کلین تأکید نموده است، که از پیدایش علم منطق متیمتیقی زیاده از نیم عصر گذشته باشد هم، تا حال یگان حلّ درست خارقه را پیدا کردن ممکن نیست. لیکن چنین حالت معنای به انکشافی  علم تنها تأثیر منفی رساندن خاریقه را ندارد. زیرا xاریقه نظریه‌ها را گاها شبهه‌ناک می‌گرداند و در انکشاف و تکمیل نظریه‌، منطق و متیمتیکه نقش مویین دارد.     ن. سیف‌الله‌اف.