اعجاز

اعجاز (از ار. -عاجزی، ناتوانی) ، یک نوع حادثة فوق‌البیطعی را گویند، که از روی تعبیر دینی با دخالت قوّة بیرونی صورت می‌پذیرد، بر خلاف کرامات خاص فقط انبیا دانسته می‌شود. اهل تصوّف بر آن عقیده بودند، که قابلیّت خارق‌العادة اولیا باید از آدمان مخفی داشته شود. این را جهتهای فرق‌کنندة کرامات از ه. می‌دانستند. عنصرهای تعلیمات ه. در دینهای پیشین پالیتییستی به نظر می‌رسند. مس. ، صنعت تصویر ه.-ا مانی دانسته می‌شد. در دینهای ماناتییستی، از جمله اسلام، ه. به پیغمبر نسبت داده شده است. برخی از الهیاتشناسان اسلام تنها ه.-ا انبیای تا اسلامی را اعتراف کرده‌اند. راجع به ه.-ا عیسی (خان برای مسیح و مریم از آسمان نازلشده، احیای مُردگان) ، موسی (ید بیزا، عصای معجزه‌ناک) ، محمّد (اسراع و معراج، تنزیل آیات قرآن) قصّه و روایات گوناگون موجودند، که از تخییولات موهوم عبارت بوده، یگان اساس علمی ندارند.

یفادة معنی با ترس و اسلوب و واسطه‌های عالی تصویر بدیعی نیز ه. نامیده می‌شود.

س. محمد‌الله‌اف.