بولفزل بیهقی موهم­مد ابن خوسین

بولفزلی بیهقی موهم­مد ابن خوسین (تولد تقریباً 996، حارثاباد بیهق-وفات اکتبر 1077) ، تاریخ‌نگار و نویسندة دوران غزنویان. در بارة زندگی او اطّلاعات کافی موجود نیست. ابولفزل بیهقی تحصیلات خوبی داشته، در هنر ادب و ظرافت انشا معروف بوده است. ابولفزل بیهقی در زمان حکومت سلطان محمود غزنوی به مدّت دراز کاتب“دیوانы رسالت» بود و در عهد سلطان ابدورّشید (1049-52) ریاست همین دیوان را بر عهده داشت.

تیبق اخبار ابولفزل بیهقی مدّتی زندانی بود. در عهد سلطان فرّخزاد غزنوی (1052-59) ابولفزل بیهقی به تألیف معروفترین کتاب تاریخی خویش «تاریخ بیهقی» (30 جلد) مشغول شد، که آن به عنوان «تاریخ مسعودی» نیز معروف است. برخی رساله‌های «زینت-ال-کتاب» و «مقامات ابونصر میشکان» را مال او دانسته‌اند. رسالة «زینت-ال-کتاب» دستور بسیار مفید برای کاتبان و کارگزاران دیوانهای دولتی بوده است. این رساله تا زمان ما نرسیده است، امّا اکتیباسهایی از آن در کتاب «تعری­خ بیهقی» ابوالحسنبیهقی آمده‌اند. رسالة دیگر ابولفزل بیهقی «مقامات ابونصر میشکان» نیز بحثیست در موضوع تاریخ وزرا.

ین کتاب نیز تا زمان ما نرسیده، ولی بخشهای آن در کتاب معرو­ف «آثار ال-وزرا» سیف‌الدّین اقیلی اقتباس شده‌اند.

ل. بایمتاو.