آشخانه، قرارگاق آدمان عصر سنگ، که در بلندی 4200 متر از سطح بهر در نشیبیهای جنوب قطارکوههای پس آلایی، در ساحل شاخاب چپ دریای ایس و-در آشخانجیلگه و 15 کیلومتر دورتر از پیریخ ایس و، 30 کیلومتر دورتر از قلّة لنین واقع است. سالهای 1958-60 باستان‌شناس ساویتی و. ا. رناو …

عاشورا (10-ام محرّم) ، یکی از مراسمهای ماتمی رویه شیعه، که به خاطر در کربلا 10-ام محرّم سال 61 هزاره (10 اکتبر 680 میلاد) کُشته شدن پسر علی‌ امام هوسین قید کرده می‌شود. عاشورا اساساً اختلافات منفعتهای گروههای گوناگون صنف حکمران آن زمان را نشان می‌دهد. شیه‌ها هر سال به …

اشوربانیپل، شاه دولت آشور (حکمرانی 669-تقریباً 633 تا میلاد). برای استقلال و وسیع کردن حدود دولت آشور مبارزة حربی و دیپلمات برد. در جنوب با اتّفاق ضداشوری، که سردار آن حاکم بابلستان برادرش شامتشّوموکین بود، جنگید. سال 648 بابلیستان را اشغال نموده، اتّفاقچیان آن (ایلم، آرامیها، خلدیّها و دیگر) را …

آشور شهری در دولت آشور (حاضره دمنة قلعت-شرغت در عراق). قَبَتهای مسکن به هزارة 4 تا میلاد متعلّقند. آخر هزارة 3-ابتدای هزارة 2 تا میلاد آشور شهر-دولت و مرکز کلان مدنی و تجارتی بوده است. از میانة ه­زارة 2 تا میلاد پایتخت دولت آشور. سال 614 آشور را مادها خراب …

آشور دولت قدیمیست در حدود حاضرة عراق. در میانة هزارة 2 تا میلاد شهر آشور و ملکهای آن مرکز آشور شد. مشغولیّت اسا­سی اهال چارواداری و دهقانی بود. ذخیره‌های جنگل، سنگ، فلزات به ترقّیات هنرمندی مساعدگگ می‌کردند. آشور از روی موقع گیاگرفی وسیلة سودای بین بیننّهرین و آسیای خرد بود. …

آشاگبا (oshogbo) ، شهریست در نیگیریه، در شتت غربی، در ساحل دریای آتون. اهالی‌اش 282 هزار نفر (1975). اوزیل راه آهن و راههای شاسی. مرکز کلان جمع‌آوری قهوه، میوة نخل روغنده، پخته، تماکو. کارخانهای’کارکرد تماکو و پَخته‌تازه‌کنی دارد.

آشابه، دیهه، مرکز ساویت قشلاق آشابة pیان اشت، ولایت لنین‌‌آباد. تیرّیتاریة کالخوز به نام م. ا. کلینین. از دی­هه تا مرکز ریان 14 کیلومتر؛ راه آسفالتپوش. اهالی‌اش 3320 نفر (1981) ، اساساً تاجیکان و ازبکها. اشابه 2 مکتب میانه، کسل‌خانه، کلوب، شعبة علاقه دارد. ساحه‌های اساسی خواجگی-باغداری و چارواداری. ساکنان …

عاشقی (سال تولد و وفات نامعلوم) ،  هافیز، بسته‌کار و شای­ر عصرهای 16-17 فارس-تاجیک. زادگاهش ارزنه. صنعت موسیقی را سراوّل در زادگاهش آموخته است. ب­رای آموزش نظریة موسیقی به تبریز، اصفهان، همدان سفر کرده است. اهنگ و ترانه‌های ایجادکردة عاشقی در زادگاهش و بیرون از آن شهرت داشت. مخصوصاً، به …

عاشقی هرویی مولانا (سال تولد نامعلوم-وفات تدریجاً 1490، هرات) ، شاعر فارس-تاجیک. زادگاهش هرات؛ پس از کسب کمال برای علم‌آموزی به شهرهای خراسان سفر کرده است. او علمهای زمانش، از آن جمله علم موسیقی را در نهایت خوبی آموخته است. در سرچشمه‌های ادبی او را همچون عالی­م این ساحه قلمداد …

عاشق تربتی (سال تولد  نامعلوم-وفات 1567، تربت) ، شاعر فارس-تاجیک. از مردو­م عوام تربت بود. به قول تذکره‌نویسان عاشق تربتی مرد بی‌سواد بوده، در شعر و شاعر هوس زیاد داشت؛ حتّی در 90-سالگی از شعر گفتن دست نکشیده است و «چنان هوسش در پی شعر گفتن بوده، که دنبال جنازن …