Таджикистан – Энциклопедия на таджикском языке КИТОБАМ

فسفر (لاتینی رhosporus) ، ر، المنت شیمیایی گروه v سیستم دوری مندلیف، رقم اتم 15، مسّة اتمی 30، 97376. نامش از یونانی رhosphoros-نوربرارنده. چند نوع است: فسفر سفید (زیچی‌اش 1، 83 گ/سم3، t گدازش 44، 1°س) ، فسفر سرخ (زیچی‌اش 2، 3 گ/سم3، t گود. 590°س) و غیره. ف.-ا س …

فاسفیتها، نمکها و ایفیرهای کیسلاتة فاسفیت ن3pا3. فاسفیتها (مس. ، nنرا3 و n2نراز) مادّه‌های کریستلّیند. ایفیرهای کیسلاتز فاسفیت[(rا) 3ر، (ro) 2 ران و rاp (آن) 2] مادّه‌های مایع یا سختند. فاسفیتها را چون ستبیلیزتارها، اینتیاکسیدنتهای پلیمرها، نیمناقیلها، اینچنین در استحصال پیوستهای آرگنیکی فسفر استفاده می‌برند.

فاسفیدها، پیوستهای شیمیایی فسفر با متال. فاسفیدها مادّة کریستلّیند؛ از تأثیر آب و کیسلاته‌ها زود تجزیه شده، فاسفین نام مادّة زهری جدا می‌کنند. بعه‌ای فاسفیدها (inر، gر) را چون مصالح نیمناقیلی، فاسفیدهای روح (zn3ر2) چون زااcید استفاده می‌برند.

فاسفتهای خوراک چاروا، مادّه‌های مینیرلی کلسیی و فسفرداری را گویند، که به خوراک هیوانات خواجگی قشلاق همراه می‌کنند. فاسفتهای خوراکی را با ام، سیلاس، کنجاره و بیخ‌میوه می‌‌آمیزند.

فاسفتهای طبیعی، صنف مینیرلها، نمکهای کیسلاتة آرتافاسفت می‌باشند. قریب 180 مینیرل را در بر می‌گیرند. فاسفتهای طبیعی نهایت گوناگون‌رنگند. سختی آنها از 2 تا 6، 5؛ زیچیشان 1، 7-6 گ/سمه. فاسفتهای طبیعی اساساً در قسم بالایی قشر زمین-قعر بهر و کولها، در خاک و باتلاق‌زار و قشر فرسایش پیدا می‌شوند. …