مدنیت و صنعت

خر عیسی یکی از آبرزهای ادبیات فارس-تاجیک. منبة این آبرز از روایت دینیست در بارة عیسی و هیوان سواری او. هنگام تأکید کردن کوشش بیهوده در دگرگون ساختن اصل و جوهر کسی یا چیزی به کار می‌رود. مثلاً، اگر گویند، که تربیت به آدم نااهل کار نمی‌آید، بر تصدیق فکر …

خر دجّال یکی از آبرزهای ادبیات فارس-تاجیک. منبة آن قصّة دینی خرافاتیست در بارة دجّال نام شخص فریبگر، که دعوای پیغمبری داشت. دجّال گویا در پشت خرش خرجینی داشته است، که در یک پلّة آن آتش (رمز دوزخ) و در دیگرش گل (رمز بهشت) بوده‌اند و افرادی را، که به …

فاصله (عربی-مسافة بین دو چیز؛ ستون) ، 1) در علم اروز و موسیقی کلاسیکی تاجیک رکنیست، که اساساً وزن و ریتم را افاده می‌کند. فاصله سه نوع است: صغری، کبری و امّا. فاصلة صغری از سه متحرّک په‌ای در په‌ای و یک ساکن ترکیب می‌بّد («فیلون» «تننن»): چ و رخت …

فاجعه (عربی-بدبختی، مصیبت) ، ترگیدیه، یکی از جنرهای درمه می‌باشد، که بر کانفلیکت تیز و تند اساس یافته است و قهرمانهای اساسی آن در آخر به هلاکت می‌رسند. در فاجعه مسئله‌های دارای خصوصیت اجتماعی، تاریخی و فلسفی، زد و خوردهای عظیم زندگی، مبارزة نوی و کهنگی، موضوعهای عمومی‌شهری افاده می‌یابند. …

فارتیپینا (اتلیینی fortepiano از forte-بلند و رiano-آهسته، پست) ، اسباب موسیقی کلویشدار تاری. سالهای 1709-11 در اتلیه ب. کریستافار اختراع کرده است. تارهایش بیشتر از 90 قطارآواز خرامتیکی حاصل کرده می‌تواند. دیپزانش وسیع بوده 71/4 آکتوه را در بر می‌گیرد. همچون اسباب یکّنواز و جورشونده در انسمبل، بعضاً در ارکستر …

فلکلورشناسی، علمیست عاید به فلکلور (ایجادیات دهنکی خلق). فلکلورشناسی، که بعضاً یک جزء مردم‌شناسی، گاها یک ساحة ادبیات‌شناسی و موسیقی‌شناسی و گاها فنّ مددرسان تاریخ مدنیت و ساسیالوژی قلمداد می‌شد، تدریجاً به علم مستقل صنعت‌شناسی تبدل یافته، ایجادیات دهنکی خلق، سرود، موسیقی، رقص و درمه و دیگر نوعهای ایجاد عامّة …

فلکلور (از انگلیسی folklore-عیناً-حکمت خلق) ، نگرید ایجادیات دهنکی خلق.

فلییته، ساز موسیقی نفسی نیاسا را گویند. آن اساان دو نوع می‌شود. یکی عمودی، که شکلش سیلندری موندشتوکش منقارمانند بوده، در میانة عصر 17 مشهور گردید و دیگری افقی، که صدای بقوّت داشته، معیار (دیلزان)-ا آوازی‌اش وسیع است. فلییتة حاضره تنة سیلندرشکل یک نوگش پوشیده و سوراخهای آوازبراری اساسی و …

فراقیه از عربی جدایی، دوری از همدیگر، هجران) ، در ادبیات کلاسیکی فارس-تاجیک شعری را گویند، که در آن درد و الم و هجر و فراق شاعر از دوری وطن، دیدار یار و خویش و تبار افاده یافته است. در چنین شعرها قهرمان لیریکی معمولاً از فراق یار و دیار …

فیلم (از انگلیسی film-نوار) ، مجموع تصویرات فاتاگرفی، که پی هم آمده، سیوجیت یگانن اثر کینا را افاده کرده در اکران نمایش می‌دهد. موتابیق خصوصیت تکنیکی فیلم آوازدار، بی‌آواز، رنگه، سیاه و سفید، کمبر (8 مّ و 16 مّ) ، مقرّری (35 مّ) و وسیع (70 مّ) ، وسیعاکرن، پنارمی …