زیست شناسی

خله، قلنج، خروج درد شدید و ناگهانییست، که هنگام تشنج یگان عضو بطن پیدا می‌شوند. یکچند نمود xله معلوم است: گُردوی (هنگام پیدایش سنگ گُرده، گیدرانیفراز، نیفراپتاز، پالیکیستاز، سل گُرده و غیره) جگری (هنگام نایچة تلخران را رست کردن سنگ) ، غدود زیریمیعدوی (اییامن پیداشپ پنکریتیت، سنگ غدود زیر معده …

خردومه، 1) خردومک (dastulis-glomerata) ، گیاه بسیارساله‌ای است از عایلة خوشیها. پایهش سخت و راست (تقریباً 1 م) ، سیربرگ. در تاجیکستان خردومه‌های خودرویی جزء ترکیبی نباتات گوناگون ناحیه‌های کوهسار (1100-2800 م از سطح بهر) حساب می‌یابد. در قسم مرکزی قطارکوه حصار، نشیبیهای شمال کوه رنگان و موضع خاولینگ مرغزارهای …

فندقیها، فندیقیها (ساrوlaسیه‌ای) ، یک عایلة بتّه و درختان را گویند؛ بعضاً فندقیها را زیرایلة توسعها می‌حسابند. فندقیها گل یک‌جنسه، خوشگول «گوشوارشکل» دارند. جنس رستنیهای گرب، خمیلیگرب، آستریاپسیس و فندق (60 نمود) را در بر می‌گیرند. انها اساساً در ناحیه‌های غیریتراپیکی نیمکرة شمالی می‌رویند. در ریسپوبلیکة ما فقط فندق می‌روید. …

فندق، فندیق، فیودوق، بندوق، ریتّه، جوز جنگلی، قرص جنگلی (ساrوlus اvیllnه) ، یک نوع بتّة میوه‌داریست (از عایلة فندقیها) ، دانة گردة میده‌ای است از جنس جوز، که پوچاقش سخت سرختاب بوده، مغزش را می‌خورند. درخت فندق 3-9 م قد می‌کشد. در جنگلزار پهنبرگ و بیشة آمیخته می‌سبزد. چنین می‌حسابیدند، …

خیزوران، خیزران، خیزوران، نی هندی، تباشیر، بامب و، بامبوک، یک نوع گیاه خوشه‌دار درختمانندیست، که از آن تباشیر می‌گیرند؛ یک جنس (وmbusa) و زیرایلة گیاههای یکساله و بسیارسالة خوشه‌دار-خیزورانیها (وmbusoidae) را گویند. اکثر هیزورانیها ریشه، پایه دارند. پایة آنها عادتاً چوبمانند و بند-بند می‌شود. خیزورانیهای امیریکة جنوبی (وmbusa) تا 30 …

خزان‌ریزی، ریختن برگ نباتات (درخت و بتّه و بعضاً علفها) -را گویند. برگها یکباره (در وقت مویین) و یا تدریجاً (در دوام چند وقت) می‌ریزند. xزانریزی پراسیسّ معتدل فیزیولوژی بوده، به پیرشوی برگها وابسته است. برگها عادتاً تا 1 سال (بعضاً تا 2-5 و یا زیاده از 25 سال) سبز …

خزنده‌ها (reptilia) ، یک صنف جانوران مهره‌دار را گویند. xزنده‌ها از قدیمترین آبخاکیها پیدا شده، در بین مهره‌داران اوّلین جانورانیند، که به حیات خشکی مطابق گشته‌اند. به خزنده‌های معاصر سنگ‌پشتها، تمساحا، نولسرها (توتره) و پولکچدارها (کلته‌کلاسها، ماروا و امفیسبیناویها، که امفیسبین و تراگانافیس را در بر می‌گیرند) منسوبند. اکثر خزنده‌ها …

خز (رutorius) ، جانور شیرخور درّنده‌ای است، از عایلة سوسارها (مustelidae). مویینة قیمت‌بها دارد. درازی بدنش 38-51 سم، دومش 11-19 سم، وزنش 0، 7-4، 4 کگ. در ا.ج.ش.س. 2 نمود xز جنگلی-مustella رutorius و دشت م. اversmani زندگی می‌کند. در تاجیکستان خز دشتی قد-قد ساحل دریای سر مسکن است. تخته‌پشت، …

خدنگ، 1) یکچند نوع توس خودروی را گویند، که در قطارکوههای زرافشان و حصار و درواز می‌روید؛ 2) چوب سختیست، که از آن نیزه، تیر و زین اسپ سازند. چنان که فردوسی گفته است: به بند کمربندش آورد چنگ، جودا کردش از پشت زین خدنگ.

فقاع، 1) شربتیست، که از میوه یا غلّه‌دانه تییار کنند؛ 2) کاسة شربتنوشی.