سورود تاریخی

سرود تاریخی، یک نوع اثر فلکلوریست، که در آن از واقعه و شخصان تاریخی سخن می‌رود. در آن هم عنصرهای اثرهای ایپیکی و هم عنصرهای نظم لیریکی وجود دارند. سرودهای تاریخی تاجیکی از بندهای سیمیسره‌ای، چارمیسره‌ای، پنج‌مصرعی، رباعیها، غزلها و غیره ترکیب یافته‌اند. نمونة قدیمترین سرودهای تاریخی سرودیست، که ساکنان شهر بلخ به مناسبت مغلوبیّت سرلشکر عرب اسد ابن عبدالله در ختلانزمین (سال 737) گفته‌اند. چار مصرع این سرود تا زمان ما رسیده است:

ز خوتّلان آمدیه،

به رو تباه آمدیه،

ابار باز آمدیه،

خوشک نزار آمدیه.

چند سرود تاریخی، که مورخان و فلکلورشناسان ساویتی تاجیک جمع آورده‌اند، از واقعات تاریخی عصر 19 و اوّل عصر 20 حکایت می‌کنند. مثلاً، در سرود «میر باتور‌خواجه ‌» از وحشانیت میر مستچاه (نیمة اوّل عصر 19) سخن می‌رود. شوریشهای مردم کولاب و قراتیگین در سرودهای تاریخی «شورش واسع»، «شوریش قلندر»، «شورش عثمان» («نالة عثمان»، «عثمان-جانومی») تصویر شده است. خلق اینچنین سرودهایی آفرید، که در آنها روالوتسیة اکتبر، حاکمیت ساویتی، عسکران سرخ، مبارزه به مقابل باسمه‌چییان و غیره وصف می‌شود («حکومت شورا»، «عسکر سرخ»، «هجوم بر ضد باسمه‌چییان در سال 1923»، «آچیلپانسد بدکار»، «فوزیل باسمه‌چی»، «آزاد کردن زحمت‌‌آباد» و غیره). در سرودهای دورة جنگ بزرگ وطنی (1941-45) قهرمانی مردم در عقبگاه جنگ وصف شده است.

و. شیر‌محمّداو.