سفالی تپّه[ %splitter%]

سفالی تپّه، باششگاه عصر برنجی (هزارة 2 تا میلاد) در تیرّیتاریة حاضرة ریان گگرین ولایت سرخان-دریای ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی ازبکستان. سال 1968 باستان‌شناس ساویتی ل. ا. البم کشف کرد. سالهای 1969-1974 باستای‌شناس ازبک ا. ا. عسکراو تدقیق نمود. مساحت عمومی باششگاه تقریباً 4 هکتار. در مرکز آن قلعة چارکنجه (80 خ80 متر2) واقع است. قلعه پرّه گشاده شد. در سفالی تپّهقَبَت مسکن خیلی بد باقی مانده است. انشائات مدافعوی قلعه خیلی مرکّب بوده از 3 قطار دیوار غفس عبارت است. دیوار یکم قلعه را از داخل احاطه کرده است. از بیرون چهار طرف آن دوتایی خانه‌های دراز دالانمانند راست‌کنجه بنیاد گردیده، از طرف قلعه درآمدگاه دارند. جای خالی بین دیوار داخلی وب-ناهای دالانشکل را با دو قطار دیوارها به 8 قسم جدا کردند، که در نتیجه بین دیوارها گذرگاه به وجود آمده است. تاریخ ساختمان قلعه به سه دوره تقسیم می‌شود. در دورة اوّل انشائاتن مدافعویی بنیاد گردیده، در دورة دوّم در جایهای خالی بین محله‌ها بناهای نو ساخته شده‌اند. در دورة سوّم محله‌ها وسیع شده، در جای خرابة بناهای کهنه عمارتهای نو به وجود آمدند.
کامپلیکس اقامتگاههای سفالی تپّهاز بناهای یک، دو و سه خانگی (اقامتی، خواجگی و استحصالی) عبارت بوده، آتشدان (موریدار و بیموری) دارند.
ساس اقتصادیات اهالی سفالی تپّهرا دهقانی و چارواداری تشکیل می‌کرد. در باششگاه کُلالی نیز انکشاف یافته بود. قریب در هر محله خمدان سفالی یافت شده است. باستان‌شناسان در سفالی تپّه138 قبر گشادند، که اکثریّت آنها از زیر فرش بناهای اقامتی، زیر دیوار انشائات مدافعوی و دالان یافت شدند. قبرهای سفالی تپّهمغاکیند. در بعضی حالتها میّت را در چقوری عادّی دفن کرده‌اند. مییتها با دست و پای قت، یک‌پهلو (مردها به پهلوی راست، زنها به پهلو چپ) ، سرشان در طرف شمال خوابیده‌اند. اهالی سفالی تپّهاز جهت انتراپالاگی به شاخة محلی نجاد بهریمیانزمینی تعلق داشته‌اند. از قبرها ظرفها، اسباب عیان و زینت، روزگار و آلات محنت یافت شده‌اند. در نتیجة حفریات مع-لم گردید، که مدنیّت سفالی تپّهبا مدنیّت دورة برنجی ترکمنستان (نمازگاه تپّهv و vi) ، افغانستان (موندیگک vi) ، ایران (حصار 3، شهر ساخته) رابطة نزدیک داشته است. مدنیّت سفالی تپّهدر بارة در چاریک دوّم هزارة 2 تا میلاد در آسیای میانه انتشار یافتن مدنیّت شهرهای شرق قدیم شهادت می‌دهد.
دبیات: عسکراو ا. ، سپللیتیپه، تشکینت، 1973؛ د آ د ج ا ا و ت. ک. ، انتراپالاگیچیسکیی ساستو نسیلینیه ایپاخ برانزы سپللیتیپه، تشکینت، 1977. ل. ت. پینکاوه.